📌 Niyə vacibdir?
Estetik (görünüş) problemi ilə yanaşı,
Beynin inkişafını məhdudlaşdıra, təzyiq yarada və nevroloji problemlərə səbəb ola bilər.
📚 Kraniosinostoz növləri (bağlanan tikişə görə)
NövBağlanan tikişTipik görünüş
🟥 Sagittal sinostoz (ən yayılmış)Orta xətt tikişiUzun, dar baş (skaphocefaliya)
🟦 Koronal sinostozAlından qulağa qədər olan tikişYana doğru əyilmiş baş (plagiocefaliya)
🟩 Metopik sinostozAlnın ortasındakı tikişÜçbucaq formalı alın (trigonocefaliya)
🟨 Lambdoid sinostozArxa hissədəBaşın bir tərəfinin basıq olması
🔎 Əlamətlər
📏 Baş formasının qeyri-adi olması (asimmetriya, daralma, uzunluq, üçbucaqlıq)
🧠 Beyin təzyiqinin artmasına bağlı simptomlar:
Baş ağrısı
Qusma
Gözlərin aşağıya baxması (“gün batımı” baxışı)
İnkişafda gecikmə
👶 Fontanellərin erkən bağlanması
📉 Baş çevrəsinin böyümə tempində azalma
Ən yüngül formalarda yalnız estetik problem ola bilər. Ancaq çox vaxt nöroloji fəsadlara səbəb ola biləcək dərəcədə ciddi forma alır.
🔬 Diaqnostika
Müayinəİstifadə sahəsi
📸 Kəllə KT (3D Rekonstruksiya ilə)Tikişlərin bağlanma səviyyəsini və baş sümüyü deformasiyasını göstərir
🧲 Beyin MRTBeyində təzyiq artımı, malformasiya və sinir toxuması vəziyyəti
📏 Baş çevrəsi ölçülməsi və müqayisəsiHər ay pediatrik izləmədə vacibdir
🩺 Müalicə
👶 Əsas üsul: Cərrahi müdaxilə
MetodYaşAçıqlama
🔨 Açıq kranioplastikaAdətən 6–12 ayKəllə sümüyü yenidən formalaşdırılır və beyinə yer açılır
🪛 Minimal invaziv endoskopik üsullarAdətən 3–6 ayKiçik kəsiklə bağlanmış tikiş açılır; daha az qanama və bərpa müddəti qısadır
🎓 Helmets (şəffaf formalı kaska)Endoskopik əməliyyatdan sonraBaşın düzgün formaya yönləndirilməsi üçün 12–18 aya qədər istifadə olunur
🧘♀️ Əməliyyatdan sonra nəzarət
🌡️ Beyin təzyiqi izlənir
🧠 Baş forması izlənir və fotometrik ölçülür
👩⚕️ Fizioterapiya və nevroloji qiymətləndirmə
📆 Uzunmüddətli inkişaf təqibi (motor, danışıq, zehni bacarıqlar baxımından)
🧩 Xromosom xəstəlikləri ilə əlaqə
Bəzi sindromik kraniosinostozlar genetik pozğunluqlarla əlaqəli ola bilər:
Apert sindromu
Crouzon sindromu
Pfeiffer sindromu
Bu hallarda:
Genetik testlər aparılır
Əl, üz və digər skelet anomaliyaları da izlənir
✅ Xülasə
Kraniosinostoz erkən diaqnoz edilərsə, müalicə ilə həm estetik, həm də nevroloji cəhətdən çox yaxşı nəticə almaq mümkündür
Əməliyyat yaşı 3–12 ay arası idealdır
Ailələrin baş formasına və ölçüsünə diqqəti erkən diaqnoz üçün açardır
