Onurğa Beyni İltihabının Səbəbləri
Spinal kordit müxtəlif səbəblərə bağlı olaraq inkişaf edə bilər. Əsas səbəblər bunlardır:
İnfeksiyalar
Viruslar: Herpes simplex, Epstein-Barr, HIV, Zoster, qrip virusu.
Bakteriyalar: Vərəm (tuberkulyoz), sifilis, Lyme xəstəliyi.
Göbələklər və parazitlər də nadir hallarda iltihaba səbəb ola bilər.
Autoimmun xəstəliklər
Multiple Skleroz (MS)
Lupus (Sistemik Qırmızı Qurdeşənəyi)
Sjögren sindromu
Post-infeksion və post-vaksinal reaksiyalar
İmmun sisteminin bir infeksiya və ya vaksinasiya sonrası həddindən artıq reaksiyası.
Damar problemləri
Onurğa beyni damarlarında tromboz və ya qanaxma nəticəsində iltihab yaranır.
Paraneoplastik sindromlar
Bəzi xərçəng növləri spinal korditə səbəb ola bilər.
Zəhərlənmə və kimyəvi maddələr
Bəzi dərmanların və toksik maddələrin yan təsiri.
Onurğa Beyni İltihabının Simptomları
Simptomlar iltihabın yerləşdiyi nahiyə və şiddətindən asılı olaraq fərqlənir. Əsas simptomlar aşağıdakılardır:
Hərəki problemlər
Əzələ zəifliyi (bir və ya hər iki ayaqda).
Paraliz (iflic) halları.
Yeriməkdə çətinlik və koordinasiya pozğunluğu.
Həssaslıq dəyişiklikləri
Ətraflarda uyuşma və qarışqa gəzmə hissi.
Dəridə yanma, batma və ya soyuqluq hissi.
Ağrıya qarşı həssaslığın azalması.
Ağrı
Bel, boyun və ya onurğa nahiyəsində kəskin ağrı.
Ağrı bəzən sinir yolları boyunca irradiasiya edə bilər.
Sidik və nəcis problemləri
Sidik saxlaya bilməmə və ya sidik ifraz etməkdə çətinlik.
Qəbizlik və nəcis saxlaya bilməmə.
Avtonom sinir sisteminin pozulması
Qan təzyiqi dəyişiklikləri.
Cinsi funksiya pozğunluqları.
Yorğunluq və ümumi halsızlıq
Uzun müddət davam edən yorğunluq və enerji çatışmazlığı.
Onurğa Beyni İltihabının Diaqnozu
Diaqnoz üçün aşağıdakı müayinə və testlər istifadə olunur:
Nevroloji müayinə: Reflekslər, motor və sensor funksiyalar yoxlanılır.
MRT (Maqnit Rezonans Tomoqrafiya): Onurğa beynində iltihab və zədələnmələr aşkarlanır.
Beyin-omurilik mayesinin analizi (Lomber ponksiyon): İltihab göstəriciləri və infeksiya əlamətləri yoxlanılır.
Qan testləri: İmmunoloji və infeksion səbəbləri araşdırmaq üçün istifadə olunur.
Onurğa Beyni İltihabının Müalicəsi
Spinal korditin müalicəsi əsas səbəbə və simptomların şiddətinə əsaslanır.
Kortikosteroidlər
İltihabı azaltmaq və immun sisteminin həddindən artıq reaksiyasını nəzarət altına almaq üçün istifadə olunur (məsələn, Metilprednizolon).
İmmunsupressantlar
Autoimmun xəstəliklərdə immun sisteminin fəaliyyətini azaltmaq üçün istifadə olunur (məsələn, Azatioprin).
Plazmaferez (plazma dəyişimi)
Qanda iltihaba səbəb olan zərərli antikorların çıxarılması məqsədilə tətbiq edilir.
Antiviral və antibiotik müalicəsi
İnfeksion səbəblərdə müvafiq virus və bakteriyalara qarşı dərmanlar təyin olunur.
Fizioterapiya və reabilitasiya
Əzələ gücünü bərpa etmək, hərəkət qabiliyyətini yaxşılaşdırmaq və funksional müstəqilliyi təmin etmək üçün.
Ağrı nəzarəti
Sinir mənşəli ağrıları azaltmaq üçün antidepressantlar və antiepileptik dərmanlar istifadə edilir (məsələn, Gabapentin).
Simptomatik müalicə
Sidik və nəcis problemlərini idarə etmək üçün dərmanlar və xüsusi üsullar tətbiq olunur.
Baxım və Reabilitasiya
Uzunmüddətli müalicə və fiziki terapiya, simptomların azaldılması və həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına kömək edir.
Psixoloji dəstək və motivasiya, xəstələrin emosional vəziyyətini yaxşılaşdırmaq üçün vacibdir.
Nəticə
Onurğa beyni iltihabı (spinal kordit) ciddi, lakin erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə idarə oluna bilən bir xəstəlikdir. Əgər aşağı ətraflarda zəiflik, ağrı və ya sidik-nəcis problemləri kimi simptomlar müşahidə olunursa, vaxt itirmədən nevroloqa müraciət etmək vacibdir. Erkən müdaxilə funksional bərpa şansını artırır və uzunmüddətli fəsadların qarşısını ala bilər.
