Əlamətləri:
Ağız xərçənginin erkən əlamətləri bəzi digər ağız xəstəlikləri ilə qarışdırıla bilər. Buna görə, aşağıdakı simptomlar müşahidə olunarsa, həkimə müraciət etmək vacibdir:
Ağız və ya dodaqlarda sağalmayan yaralar və ya xoralər
Ağrı və ya qanaxma (xüsusilə çeynəmə və ya udqunma zamanı)
Ağızda və ya dodaqlarda ağ, qırmızı və ya qarışıq rəngli yamalar
Qalıcı boğaz ağrısı və ya boğazda nəsə ilişmiş kimi hiss
Ağızda və ya boğazda şiş və ya qalınlaşmış toxuma
Danışmaqda, çeynəməkdə və ya udqunmaqda çətinlik
Dişlərin yerindən çıxması və ya diş protezlərinin düzgün oturmaması
Səs dəyişiklikləri və ya xırıltı
Ağızda və ya dodaqlarda uyuşma və ya hissiyatın itirilməsi
Çənə və ya boğaz ağrısı
Səbəbləri və Risk Faktorları:
Ağız xərçənginin dəqiq səbəbi tam olaraq bilinmir, lakin bir sıra risk faktorları xəstəliyin inkişafını artırır:
Tütün istifadəsi: Siqaret, siqar, qəlyan, çeynənən tütün və digər tütün məhsullarının istifadəsi ağız xərçəngi riskini artırır.
Alkoqol istifadəsi: Uzun müddət və ya həddindən artıq alkoqol istehlakı riski əhəmiyyətli dərəcədə artırır, xüsusilə tütün istifadəsi ilə birlikdə.
İnsan papilloma virusu (HPV): HPV infeksiyası, xüsusilə HPV-16 ştamı, ağız və boğaz xərçənginin inkişaf riskini artırır.
Ultrabənövşəyi (UB) şüalar: Xüsusilə dodaq xərçənginə səbəb ola bilən günəş şüalarına həddindən artıq məruz qalma.
Kötü ağız hijyeni və qidalanma: Zəif ağız hijyeni və qidalanma (xüsusilə də meyvə və tərəvəzdə az olan pəhriz) riski artıra bilər.
Ailə tarixi: Ailə üzvlərində ağız xərçəngi olan insanlarda risk artmış ola bilər.
Yaş: Ağız xərçəngi ən çox 40 yaşdan yuxarı insanlarda müşahidə edilir.
Diaqnoz:
Ağız xərçənginin diaqnozu üçün aşağıdakı üsullardan istifadə edilə bilər:
Fiziki müayinə: Həkim ağız boşluğu, boğaz və boyun ətrafında hər hansı dəyişiklik və ya anormallıqları yoxlayır.
Biopsiya: Şübhəli toxumadan nümunə götürülərək mikroskop altında araşdırılır.
Görüntüləmə testləri: Maqnetik Rezonans Tomoqrafiyası (MRT), Kompüter Tomoqrafiyası (KT), Pozitron Emissiya Tomoqrafiyası (PET) kimi testlər xərçəngin yayılmasını qiymətləndirmək üçün istifadə edilə bilər.
Endoskopiya: Həkim boğaz və ya burun yolu ilə endoskop adlanan cihazı istifadə edərək dərin yerləri yoxlaya bilər.
Müalicə:
Ağız xərçənginin müalicəsi xərçəngin mərhələsinə, yerləşdiyi yerə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə əsasən müəyyən edilir. Müalicə metodları aşağıdakılardır:
Cərrahi müdaxilə: Xərçəngli toxumanın çıxarılması üçün əməliyyat. Bu prosesdə bəzən limfa düyünləri də çıxarıla bilər.
Radiasiya terapiyası: Xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün yüksək enerji şüalarından istifadə edilir.
Kimyaterapiya: Xərçəng hüceyrələrini öldürmək və ya onların yayılmasını dayandırmaq üçün dərman müalicəsi.
Molekulyar hədəf terapiyası: Xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini hədəf alan xüsusi dərmanlar.
İmmunoterapiya: Bədənin immun sistemini xərçəng hüceyrələrinə qarşı mübarizə aparmağa kömək edən müalicə metodu.
Reabilitasiya və dəstək: Müalicə sonrası danışma, udma, çeynəmə və digər funksiyaların bərpası üçün reabilitasiya və fiziki terapiya tövsiyə olunur.
Profilaktika:
Ağız xərçəngi riskini azaltmaq üçün aşağıdakı addımlar tövsiyə olunur:
Tütün məhsullarını və alkoqolu tərk etmək
Günəşdən qorunmaq üçün dodaq qoruyucuları və günəş kremi istifadə etmək
Müntəzəm diş həkimi müayinələri aparmaq
Meyvə və tərəvəzlə zəngin balanslı qidalanma
HPV peyvəndi kimi önləyici tədbirlər görmək
Ağız xərçəngi və ya digər ağız sağlamlığı problemləri haqqında daha çox məlumat və ya suallarınız varsa, həkimə müraciət etmək tövsiyə olunur.
