Allergik Konjonktivitin Növləri
Allergik konjonktivitin müxtəlif növləri mövcuddur və hər bir növün özünəməxsus xüsusiyyətləri vardır:
Mövsümi Allergik Konjonktivit (MAK):
Polen, çiçək tozu kimi mövsümi allergenlərin təsiri ilə meydana gəlir. Xüsusilə yaz və payız mövsümlərində ortaya çıxır və ən yayılmış növdür.
İllik Allergik Konjonktivit (İAK):
İlin hər vaxtında müşahidə edilə bilər və ev tozu gənələri, kif, heyvan tükü və digər davamlı allergenlərin təsiri ilə meydana gələ bilər.
Atopik Keratokonjonktivit:
Daha çox atopik dermatit və ya ekzema tarixi olan insanlarda müşahidə olunur. Gözlərdə şiddətli qaşıntı, sulanma və fotofobi (işığa həssaslıq) ilə xarakterizə olunur.
Nəhəng Papilyar Konjonktivit (NPK):
Xüsusilə uzun müddət kontakt linza istifadəsi və ya göz əməliyyatlarından sonra yaranan irritasiyaya bağlı olaraq inkişaf edə bilər. Göz qapağının iç hissəsində böyük papilyar strukturların yaranması ilə xarakterizə olunur.
Kontakt Allergik Konjonktivit:
Gözə və ya ətrafına təmas edən bəzi kimyəvi maddələr (məsələn, makiyaj, göz damcıları və ya təmizləyici vasitələr) səbəbindən yaranan allergik reaksiya.
Allergik Konjonktivitin Əlamətləri
Allergik konjonktivitin əlamətləri müxtəlif allergenlərlə təmasdan sonra meydana gəlir və bu əlamətlər müxtəlif dərəcələrdə ola bilər:
Göz Qaşıntısı: Allergik konjonktivitin ən xarakterik əlamətidir. Göz qapaqları və göz ağlarında qaşıntı hissi olur.
Göz Qızartısı (Eritema): Gözlərin ağ hissəsində və konjonktivada qızartı və iltihab əlamətləri.
Sulanma: Gözlərdə davamlı sulanma və ya yaşarma.
Göz Qapaqlarının Şişməsi (Ödem): Göz qapaqlarında şişkinlik və ya ödem meydana gəlir.
Fotofobi (İşığa Həssaslıq): İşığa qarşı həssaslıq artar və bu da gözlərdə narahatlığa səbəb ola bilər.
Yandırma Hissi: Gözlərdə yanma və batma hissi.
Mukozlu Axıntı: Allergik konjonktivit hallarında gözlərdən selikli bir axıntı müşahidə edilə bilər.
Allergik Konjonktivitin Diaqnostikası
Allergik konjonktivitin diaqnozu tibbi tarix, fiziki müayinə və bəzi testlər əsasında qoyulur:
Tibbi Tarix və Fiziki Müayinə:
Həkim, xəstənin simptomlarını, allergik tarixini və şikayətlərini öyrənir. Gözlərin fiziki müayinəsi zamanı konjonktivanın qızartısı, şişməsi və sekresiyası qiymətləndirilir.
Allergiya Testləri:
Dəri Prik Testi: Müəyyən allergenlərə qarşı həssaslığı aşkar etmək üçün dərinin müəyyən yerlərinə kiçik miqdarda allergenlər tətbiq edilir.
Qan Testləri (IgE): Qanda spesifik IgE anticisimlərinin səviyyəsi yoxlanılır ki, bu da allergik reaksiya ilə əlaqədar ola bilər.
Konjonktival Biopsiya:
Şiddətli və ya qeyri-adi hallarda, konjonktivadan biopsiya nümunəsi götürülə bilər.
Konjonktival Smit Testi:
Göz sekresiyalarının mikroskopik müayinəsi eozinofil hüceyrələrin mövcudluğunu müəyyən etməyə kömək edə bilər ki, bu da allergik reaksiyanı göstərə bilər.
Allergik Konjonktivitin Müalicəsi
Allergik konjonktivitin müalicəsi allergenlərdən qaçınma, simptomları idarə etmə və bəzən də xüsusi dərmanlardan istifadə etməklə həyata keçirilir. Aşağıda əsas müalicə yanaşmaları verilmişdir:
Allergiyadan Qaçınma:
Mövsümi Allergik Konjonktivit: Polen və digər allergenlərin yüksək olduğu dövrlərdə açıq havada az vaxt keçirmək, pəncərələri bağlı saxlamaq və hava filtrlərindən istifadə etmək.
İllik Allergik Konjonktivit: Toz gənələri, kif və heyvan tükü kimi allergenlərdən uzaq durmaq, evi təmiz saxlamaq və yataq örtüklərini yumaq.
Kontakt Allergik Konjonktivit: Göz ətrafına təmas edən makiyaj məhsulları və ya təmizləyici maddələrdən qaçmaq.
Farmakoloji Müalicə:
Antihistamin Damlalar: Göz qaşıntısını, qızartını və iltihabı azaltmaq üçün istifadə edilən göz damlaları (məsələn, olopatadin, ketotifen).
Mast Hüceyrə Stabilizatorları: Allergik reaksiyanın başlamasının qarşısını almaq üçün istifadə edilir (məsələn, kromolin sodyum, lodoksamid).
Kortikosteroid Damlalar: Şiddətli hallarda istifadə edilir, lakin uzun müddətli istifadə zamanı yan təsirlərə səbəb ola bilər (məsələn, prednizolon damlaları).
Dezkonjestant Damlalar: Göz qapaqlarının şişkinliyini azaltmaq üçün istifadə edilə bilər, lakin uzun müddət istifadə edilməməlidir (məsələn, tetrahidrozolin).
İmmunomodulyator Damlalar: Xüsusilə ağır hallarda istifadə edilə bilər (məsələn, siklosporin).
Soyuq Kompress:
Qaşıntı və şişkinliyi azaltmaq üçün soyuq kompres tətbiqi rahatlama təmin edə bilər.
Allergen İmmunoterapiyası (AİT):
Bəzi hallarda, allergenlərə qarşı həssaslığı azaltmaq üçün immunoterapiya təyin oluna bilər. Bu metod allergik astma və ya rinit ilə birlikdə olan allergik konjonktivit hallarında istifadə edilə bilər.
Allergik Konjonktivitin Qarşısını Alma Yolları
Allergenlərdən Qaçınmaq: Mümkün olduqca evdə və iş yerində allergenləri minimuma endirmək və allergenlərdən uzaq durmaq.
Gözlərin Yuyulması və Təmizliyi: Gözləri təmiz saxlamaq və allergenlərdən qorumaq üçün gün ərzində gözlərinizi yuyun.
Gün Eynəkləri İstifadəsi: Açıq havada polen və toz kimi allergenlərdən qorunmaq üçün gün eynəkləri istifadə etmək.
Makiyaj Məhsullarının Dəyişdirilməsi: Göz ətrafında allergik reaksiyaya səbəb ola biləcək makiyaj məhsullarını istifadə etməmək və ya dəyişdirmək.
Gözləri Qaşımaqdan Çəkinmək: Qaşıntı zamanı gözləri qaşımaqdan çəkinin, çünki bu, iltihabı daha da artıra bilər.
Nəticə
Allergik konjonktivit, allergenlərə məruz qalma nəticəsində gözlərin iltihablanması ilə xarakterizə olunan və həyat keyfiyyətini təsir edən bir vəziyyətdir. Düzgün diaqnoz, allergenlərdən qaçınma və uyğun müalicə üsulları ilə allergik konjonktivitin simptomlarını nəzarət altında saxlamaq və qarşısını almaq mümkündür. Əgər allergik konjonktivitiniz varsa, bir oftalmoloq və ya allerqoloqla məsləhətləşmək vacibdir.
