Yaygın Anadangəlmə Sinir Sistemi Pozğunluqları
1. Spina Bifida
Spina bifida, onurğa və onurğa beyni kanalının tam bağlanmadığı bir doğuş qüsurudur. Bu vəziyyətin müxtəlif şiddət dərəcələri vardır:
Spina Bifida Occulta: Onurğanın ən yüngül formasıdır və adətən heç bir simptom yaratmır.
Meningosel: Onurğa beyni zərflərinin onurğa kanalından çıxması, lakin onurğa beyninin özünün yerində qalması ilə xarakterizə olunur.
Myelomeningosel: Onurğa beyni və zərflərinin onurğa kanalından çıxması. Bu, ən ağır formasıdır və əzələ zəifliyi, iflic və həssaslıq itkilərinə səbəb ola bilər.
2. Anensefali
Anensefali, beyin və kəllənin yuxarı hissələrinin inkişaf etmədiyi ciddi bir doğuş qüsurudur. Bu vəziyyət həyati təhlükə yaradır və adətən körpələr doğumdan qısa müddət sonra ölürlər.
3. Dandy-Walker Sindromu
Dandy-Walker sindromu, beyincik və beyincik ətrafı strukturlarının anormal inkişafı ilə xarakterizə olunan bir doğuş qüsurudur. Əlamətlər arasında başın həddindən artıq böyüməsi, motor funksiyalarda gecikmələr və tarazlıq problemləri yer alır.
4. Holoprosensefali
Holoprosensefali, beynin ön hissələrinin tam olaraq ayrılmadığı və normal şəkildə formalaşmadığı bir vəziyyətdir. Əlamətlər arasında üz anomaliyaları, zəif inkişaf, epilepsiya və idrak problemləri ola bilər.
5. Mikrosefali
Mikrosefali, körpənin başının və beyninin normaldan kiçik olduğu bir vəziyyətdir. Bu vəziyyət idrak problemləri, motor funksiyalarda gecikmələr və digər nevroloji problemlərə səbəb ola bilər.
Əlamətlər və Diaqnostika
Anadangəlmə sinir sistemi pozğunluqlarının əlamətləri və diaqnostikası pozğunluğun növünə və şiddətinə görə dəyişir. Bəzi ümumi əlamətlər və diaqnostik metodlar:
Ümumi Əlamətlər
Əzələ zəifliyi və ya iflic
Hərəkət koordinasiyasında problemlər
Yaddaş və idrak problemləri
Davranış və şəxsiyyət dəyişiklikləri
Görmə və ya eşitmə problemləri
Qıcolmalar
Başın anormal ölçüsü və forması
Diaqnostika
Prenatal Ultrasonoqrafiya: Hamiləlik dövründə fetal inkişafı qiymətləndirmək üçün.
MRT (Maqnit Rezonans Tomoqrafiyası): Beyin və onurğa beyninin detallı görüntülərini təmin edir.
KT (Kompüter Tomoqrafiyası): Beyindəki və onurğadakı anomaliyaları müəyyən etmək üçün.
Genetik Testlər: Genetik anomaliyaları müəyyən etmək üçün istifadə edilə bilər.
Amniosentez: Amniotik mayedən nümunə götürülərək genetik və xromosom anomaliyalarını müəyyən etmək üçün.
Müalicə və Reabilitasiya
Anadangəlmə sinir sistemi pozğunluqları üçün müalicə və reabilitasiya strategiyaları pozğunluğun növünə və şiddətinə görə dəyişir. Əsas məqsəd uşağın həyat keyfiyyətini artırmaq və funksional bacarıqlarını maksimuma çatdırmaqdır.
Cərrahi Müdaxilə
Spina Bifida: Onurğa və onurğa beyni anomaliyalarının düzəldilməsi üçün cərrahi müdaxilələr.
Hidrosefali: Şunt cərrahiyyəsi ilə beyindəki artıq mayenin çıxarılması.
Fiziki Terapiya
Əzələ gücünü və hərəkət bacarıqlarını artırmaq üçün fiziki terapiya.
Ergoterapiya
Gündəlik fəaliyyətlərdə müstəqilliyi təmin etmək və inkişaf etdirmək üçün ergoterapiya.
Nitq Terapiyası
Nitq və dil bacarıqlarını inkişaf etdirmək üçün nitq terapiyası.
Dərman Müalicəsi
Qıcolmaları və digər nevroloji simptomları idarə etmək üçün dərman müalicəsi.
Psixoloji Dəstək
Emosional və psixoloji dəstək, stress və anksiyetenin idarə edilməsi üçün.
Profilaktika
Bəzi anadangəlmə sinir sistemi pozğunluqlarının qarşısını almaq üçün aşağıdakı profilaktik tədbirlər tövsiyə olunur:
Fol Turşusu: Hamiləlikdən əvvəl və hamiləlik dövründə kifayət qədər fol turşusu qəbul etmək spina bifida və anensefali riskini azalda bilər.
Müntəzəm Prenatal Baxım: Hamiləlik dövründə müntəzəm prenatal müayinələr və sağlam qidalanma.
İnfeksiyalardan Qaçınma: Hamiləlik dövründə infeksiyalardan qorunmaq üçün lazımi tədbirləri görmək.
Anadangəlmə sinir sistemi pozğunluqları ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər, lakin erkən diaqnoz və uyğun müalicə ilə bu uşaqların həyat keyfiyyətini artırmaq mümkündür. Əgər hər hansı bir narahatlıq və ya sualınız varsa, dərhal tibbi yardım almaq və mütəxəssis məsləhəti almaq vacibdir.
