Səbəbləri
Artrozun bir çox səbəbi və riski faktoru vardır:
Yaş: Yaşlandıqca artroz riski artır.
Cinsiyyət: Qadınlarda artroz riski daha yüksəkdir.
Genetik Yatkınlıq: Ailədə artroz keçmişi olan insanlarda risk daha yüksəkdir.
Oynaqların Zədələnməsi: Əvvəlki zədələr, oynaqların aşınmasına və artroza səbəb ola bilər.
Artıq Çəki: Artıq çəki, oynaqlara əlavə yük gətirir və aşınmanı sürətləndirir.
Müəyyən Peşələr və Fəaliyyətlər: Oynaqlara təkrarlanan stress və yüklənmə ilə əlaqəli işlər və idmanlar.
Oynaqların Anomaliləri: Doğuşdan gələn və ya sonradan inkişaf edən oynaqlardakı struktur anomaliyaları.
Simptomlar
Artrozun simptomları yavaş-yavaş inkişaf edir və zamanla pisləşir:
Ağrı: Hərəkət zamanı və ya hərəkətdən sonra artan oynaq ağrısı.
Sərtlik: Xüsusilə səhərlər və ya hərəkətsizlikdən sonra oynaq sərtliyi.
Şişlik: Təsirlənmiş oynaqlarda şişkinlik və həssaslıq.
Hərəkət Məhdudiyyəti: Oynaqlarda hərəkət diapazonunun azalması.
Sümük Sürtünməsi: Hərəkət zamanı oynaqda çıtırtı və ya sürtünmə hissi.
Oynaq Deformasiyası: Zamanla oynaqların formasında dəyişikliklər və büzülmələr.
Diaqnoz
Artrozun diaqnozu üçün bir neçə üsuldan istifadə edilir:
Tibbi Tarix və Fiziki Müayinə: Xəstənin simptomları, tibbi tarixi və fiziki müayinə.
Görüntüləmə Texnikaları: X-ray, MRI və ya CT skan ilə oynaqlardakı qığırdaq zədələnmələri, sümük çıxıntıları və digər anomaliyaları qiymətləndirmək.
Laboratoriya Testləri: Qan testləri və oynaq mayesi analizi bəzi iltihabi xəstəlikləri istisna etmək üçün istifadə edilə bilər.
Müalicə
Artrozun müalicəsi əsasən simptomların idarə olunmasına və həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasına yönəldilmişdir:
Dərman Müalicəsi
Ağrı Kəsicilər: Parasetamol və ya ibuprofen kimi reseptsiz dərmanlar.
Antiinflamatuar Dərmanlar (NSAİİ): İbuprofen, naproksen və ya reseptli NSAİİ-lər.
Kortikosteroid İnjeksiyaları: Şiddətli ağrı və iltihab halında oynaq içi steroid injeksiyaları.
Hialuronik Turşu İnjeksiyaları: Bəzi hallarda oynaq yağlanmasını artırmaq üçün.
Fiziki Terapiya və Reabilitasiya
Gərmə və Gücləndirici Məşqlər: Oynaqların hərəkətliliyini artırmaq və əzələ gücünü təmin etmək üçün.
Erqonomik Yardımlar: Oynaq dəstəkləri, bastonlar və digər yardımçı vasitələr.
Alternativ və Əlavə Müalicələr
Masaj Terapiyası: Əzələ gərginliyini və ağrını azaltmaq.
Akupunktur: Bəzi insanlarda ağrının azalmasına kömək edə bilər.
Kiropraktik Müalicə: Oynaq funksiyasını artırmaq üçün manuel terapiya.
Cərrahi Müdaxilə
Artroskopik Cərrahiyyə: Oynaq içərisindəki zədələnmiş qığırdaq və sümük çıxıntılarının çıxarılması.
Oynaq Yüzeyinin Dəyişdirilməsi: Sümük səthlərinin süni materiallarla əvəz edilməsi.
Oynaq Protezi (Artroplastika): Ağır hallarda oynaq dəyişdirmə əməliyyatı.
Profilaktika və Monitorinq
Müntəzəm Fiziki Aktivlik: Oynaqları gücləndirmək və elastikliyi təmin etmək üçün müntəzəm məşqlər.
Çəki İdarəsi: Artıq çəkinin qarşısını almaq və sağlam bir çəki saxlamaq.
Düzgün Duruş və Erqonomik İş Mühiti: İş yerində və gündəlik fəaliyyətlərdə düzgün duruşu və erqonomik təlimatlara riayət etmək.
Daimi Tibbi Nəzarət: Oynaqların vəziyyətini izləmək və müalicə planını tənzimləmək üçün müntəzəm həkim nəzarəti.
Artroz ciddi və xroniki bir vəziyyətdir, lakin düzgün diaqnoz və müalicə ilə xəstələrin həyat keyfiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırıla bilər. Əgər artroz simptomları ilə qarşılaşırsınızsa və ya müalicə ilə bağlı suallarınız varsa, ortopedə və ya reumatoloqa müraciət etmək vacibdir.
