Əlamətlər
Aşağı ətrafların aterosklerozunun simptomları vəziyyətin şiddətinə bağlı olaraq dəyişir:
Klaudikasiyon: Gəzinti və ya fiziki fəaliyyət zamanı ayaqlarda ağrı, kramp və ya yorğunluq hissi. Ağrı adətən dinclikdə azalır.
Ayaqlarda soyuqluq: Xüsusilə ayaqların alt hissəsində.
Dəri rəngində dəyişikliklər: Ayaqlarda solğun və ya mavi rəngdə dəri.
Ayaqlarda yara və ya xoralar: Sağalmağı çətin olan yaralar.
Dərinin qalınlaşması: Ayaqlarda və barmaqlarda dəri qalınlaşması.
Saç tökülməsi: Ayaqlarda və barmaqlarda saçların azalması.
Dırnaq problemləri: Dırnaqların qalınlaşması və yavaş böyüməsi.
Dinclikdə ağrı: Xəstəliyin irəliləməsi ilə ağrı dinclikdə də davam edə bilər.
Səbəblər və Risk Faktorları
Aşağı ətrafların aterosklerozunun inkişafına səbəb olan amillər və risk faktorları aşağıdakılardır:
Ateroskleroz: Damarların divarında yağ, xolesterol və digər maddələrin yığılması.
Siqaret çəkmək: Arteriya divarlarının zədələnməsi və daralması.
Diabet: Qan şəkərinin yüksək olması damarların zədələnməsinə səbəb olur.
Yüksək qan təzyiqi (hipertoniya): Arteriyalara təzyiq artar və zədələnməyə səbəb olur.
Yüksək xolesterol: Damar divarlarında yığılma riski artır.
Obezite: Artan bədən çəkisi arteriyalara əlavə təzyiq yaradır.
Yaş: 50 yaşdan yuxarı insanlar daha yüksək risk altındadır.
Ailə tarixçəsi: Ailədə ürək-damar xəstəlikləri olan insanlar daha yüksək risk altındadır.
Hərəkətsizlik: Fiziki fəaliyyətin olmaması qan dövranını zəiflədir.
Diaqnostika
Aşağı ətrafların aterosklerozunun diaqnostikası bir neçə metodla aparılır:
Fiziki müayinə: Ayaqlarda nəbzlərin yoxlanılması və dəri rənginin qiymətləndirilməsi.
Ankle-brachial index (ABI) testi: Ayaq və qolda qan təzyiqinin ölçülməsi və müqayisə edilməsi.
Doppler ultrasəs: Arteriyalardakı qan axışını qiymətləndirmək üçün.
Angiografi: Kontrast maddə istifadə edilərək damarların rentgen görüntüsü.
MRA və ya CT angiografi: Arteriyaların daha detallı görüntülənməsi üçün.
Müalicə
Aşağı ətrafların aterosklerozunun müalicəsi vəziyyətin şiddətinə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə bağlı olaraq dəyişir:
Həyat tərzi dəyişiklikləri:
Siqareti buraxmaq: Arteriya sağlamlığını qorumaq üçün.
Sağlam qidalanma: Yağ və xolesterolu azaldan pəhriz.
Müntəzəm fiziki fəaliyyət: Qan dövranını yaxşılaşdırmaq və çəki nəzarəti üçün.
Çəki itkisi: Artıq çəkidən qurtulmaq.
Medikamentoz müalicə:
Antiplatelet dərmanlar: Qan laxtalanmasını azaltmaq üçün (məsələn, aspirin, klopidogrel).
Statinlər: Xolesterol səviyyələrini azaltmaq üçün.
Antihipertenziv dərmanlar: Qan təzyiqini idarə etmək üçün.
Diabet dərmanları: Qan şəkərini idarə etmək üçün.
Endovaskulyar prosedurlar:
Angioplastika və stent yerləşdirilməsi: Arteriyaların genişləndirilməsi və qan axışının bərpası üçün.
Atherektomiya: Damar divarlarından yağ və xolesterol yığılmalarının çıxarılması.
Cərrahi müdaxilə:
Bypass cərrahiyyəsi: Tıxanmış arteriyaların ətrafında qan axışını təmin etmək üçün yeni bir damar yolu yaratmaq.
Endarterektomiya: Tıxanmış arteriyaların iç divarlarının çıxarılması.
Profilaktika
Aşağı ətrafların aterosklerozunun qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbirlər görülə bilər:
Sağlam həyat tərzi: Sağlam qidalanma, müntəzəm fiziki fəaliyyət və siqareti buraxmaq.
Qan təzyiqinin nəzarət altında saxlanması: Hipertoniyanı idarə etmək.
Qan şəkərinin nəzarət altında saxlanması: Diabeti effektiv idarə etmək.
Xolesterol səviyyələrinin nəzarət altında saxlanması: Aterosklerozun qarşısını almaq üçün.
Müntəzəm tibbi yoxlamalar: Yüksək risk qrupunda olanlar üçün müntəzəm tibbi yoxlamalar və görüntüləmə testləri.
Aşağı ətrafların aterosklerozu ciddi bir vəziyyət ola bilər və erkən diaqnoz və müalicə həyati əhəmiyyət daşıyır. Əgər əlavə suallarınız varsa və ya daha çox məlumat əldə etmək istəyirsinizsə, mənə bildirin.
