Aydın Görmə Qabiliyyətinin Olmaması ilə Əlaqəli Əsas Səbəblər
Aydın görmə qabiliyyətinin olmaması müxtəlif göz xəstəlikləri və ya pozğunluqlardan qaynaqlana bilər. Əsas səbəblər bunlardır:
1. Refraksiya qüsurları
Miopiya (yaxını görmə): Uzaqdakı obyektləri görməkdə çətinlik çəkən insanlar miopiyaya malikdirlər. Bu vəziyyət göz almasının çox uzun olması və ya buynuz qişanın (kornea) çox əyri olması səbəbindən işığın düzgün fokuslanmaması ilə əlaqədardır.
Hipermetropiya (uzağı görmə): Bu vəziyyətdə insanlar uzaqdakı obyektləri görməkdə çətinlik çəkirlər. Göz alması çox qısa olduğunda və ya buynuz qişa kifayət qədər əyilmədikdə hipermetropiya inkişaf edir.
Astiqmatizm: Bu vəziyyətdə işıq gözə daxil olduqda bir neçə fokus nöqtəsinə yayılır, bu isə həm uzaqda, həm də yaxında görmənin bulanıq olmasına səbəb olur.
2. Katarakta
Katarakta göz büllurunun şəffaflığını itirməsi nəticəsində yaranan bir xəstəlikdir. Bu vəziyyətdə işıq gözün daxilinə düzgün keçə bilmir və bu da bulanıq görməyə səbəb olur. Katarakta adətən yaşlanma ilə əlaqəlidir, lakin travmalar və ya bəzi xəstəliklər də kataraktaya səbəb ola bilər.
3. Qlaukoma
Qlaukoma göz içi təzyiqin artması nəticəsində göz sinirinə zərər verən və zamanla görmə itkisinə səbəb olan bir göz xəstəliyidir. Qlaukoma vaxtında müalicə edilmədikdə aydın görmə qabiliyyəti azalır və görmə sahəsində ciddi daralma baş verə bilər.
4. Retina xəstəlikləri
Yaşa bağlı makula degenerasiyası (AMD): Bu xəstəlik retinanın mərkəzi hissəsi olan makulanın zədələnməsi nəticəsində mərkəzi görmənin itirilməsinə səbəb olur. Xəstəlik adətən yaşlı insanlarda rast gəlinir və mərkəzi görmə itkisi ilə müşayiət olunur.
Retina qopması: Retina göz divarından ayrıldıqda görmə kəskin şəkildə pisləşir. Retina qopması vaxtında müalicə edilməzsə, tam görmə itkisi ilə nəticələnə bilər.
Diabetik retinopatiya: Şəkərli diabet nəticəsində retinada qan damarlarının zədələnməsi və qanaxmalar yaranır. Bu, zamanla görmə qabiliyyətinin itirilməsinə səbəb ola bilər.
5. Buynuz qişa problemləri
Keratokonus: Bu vəziyyət buynuz qişanın qeyri-adi şəkildə nazilməsi və konus şəklini alması ilə xarakterizə olunur. Keratokonus işığın düzgün şəkildə fokuslanmasını çətinləşdirir və ciddi görmə problemlərinə yol açır.
Buynuz qişa iltihabı (keratit): Buynuz qişanın infeksiyaları və ya iltihabları aydın görmə qabiliyyətinin azalmasına səbəb ola bilər.
6. Optik sinir xəstəlikləri
Optik sinir atrofiyası: Optik sinirin zədələnməsi və ya quruması görmə itkisinə səbəb olur. Bu vəziyyət infeksiyalar, travmalar, göz təzyiqi və ya damar problemləri nəticəsində baş verə bilər.
Optik nevrit: Optik sinirin iltihabı zamanı bulanıq görmə və ya tam görmə itkisi meydana gələ bilər. Optik nevrit adətən çoxsaylı skleroz kimi autoimmun xəstəliklərlə əlaqələndirilir.
7. Doğuşdan gələn göz problemləri
Bəzi insanlar doğuşdan gələn göz problemləri ilə dünyaya gəlirlər. Aniridiya (göz bəbəyinin olmaması), anoftalmiya (gözün inkişaf etməməsi) və mikroftalmiya (kiçik göz alması) kimi problemlər doğuşdan gələn aydın görmə qabiliyyəti pozğunluqlarına səbəb ola bilər.
Aydın Görmə Qabiliyyətinin Olmaması ilə Bağlı Simptomlar
Aydın görmə qabiliyyətinin olmaması müxtəlif simptomlarla özünü göstərə bilər və bu simptomlar ciddi görmə problemlərinə işarə ola bilər. Aşağıdakı simptomlar aydın görmə qabiliyyətinin pozulmasına dair işarələrdir:
Bulanıq görmə: Həm yaxını, həm də uzağı aydın görməmək. Bu vəziyyət refraksiya qüsurları, katarakta və ya buynuz qişa problemləri nəticəsində baş verə bilər.
Görmə sahəsinin daralması: Görmə sahəsinin periferiyasında (yan tərəflərdə) görmə itkisi. Bu, adətən qlaukoma və ya retina problemləri ilə əlaqədardır.
İşığa həssaslıq: Parlaq işıq mənbələrinə qarşı həddindən artıq həssaslıq, gözləri qamaşdırma və narahatlıq hissi.
Görmə sahəsində qaranlıq ləkələr (skotomalar): Görmə sahəsində qara ləkələr və ya bulanıq nöqtələrin meydana gəlməsi. Bu simptom makula degenerasiyası və ya retina problemləri ilə əlaqəli ola bilər.
Gecə korluğu: Zəif işıq şəraitində və ya gecə görmə qabiliyyətinin azalması. Gecə korluğu retinitis pigmentosa kimi irsi xəstəliklərlə əlaqədar ola bilər.
Cisimlərin əyilmə və təhrif olması: Cisimləri əyri, dalğalı və ya qeyri-real görmək. Bu simptom makula degenerasiyası və ya keratokonus ilə əlaqədar ola bilər.
Aydın Görmə Qabiliyyətinin Olmamasının Diaqnozu
Aydın görmə qabiliyyətinin olmaması və ya bulanıq görmə şikayətlərinin səbəbini müəyyən etmək üçün göz həkimi tərəfindən müxtəlif müayinələr və testlər aparılır. Əsas diaqnostik prosedurlar bunlardır:
Görmə itiliyi testi: Görmə itiliyinin yoxlanması üçün standart hərf və ya simvol kartları ilə aparılan testdir. Bu test həm yaxını, həm də uzağı görmə qabiliyyətini qiymətləndirir.
Oftalmoskopiya: Göz dibi və retina kimi daxili strukturların müayinəsi üçün oftalmoskop cihazından istifadə edilir. Retina problemləri və göz siniri xəstəlikləri bu müayinə ilə aşkar edilə bilər.
Tonometriya: Göz içi təzyiqi ölçmək üçün tonometriya testi istifadə edilir. Bu test qlaukomanın diaqnozu üçün əhəmiyyətlidir.
Optik koherens tomoqrafiyası (OCT): Retina və makulanın təbəqələrini detallı şəkildə müayinə edən görüntüləmə testidir. Bu müayinə retina qopması, makula degenerasiyası və ya diabetik retinopatiya kimi problemlərin aşkarlanmasında istifadə olunur.
Görmə sahəsi testi (Perimetriya): Görmə sahəsinin genişliyini və hər hansı bir daralmanın olub-olmadığını yoxlamaq üçün istifadə edilir. Bu test qlaukoma və ya optik sinir xəstəliklərinin diaqnozu üçün vacibdir.
Aydın Görmə Qabiliyyətinin Olmaması ilə Bağlı Müalicə Yolları
Aydın görmə qabiliyyətinin olmaması müxtəlif səbəblərdən qaynaqlandığı üçün müalicə bu səbəblərə əsaslanır. Müalicə variantları aşağıdakılardır:
1. Gözlüklər və ya kontakt linzalar
Refraksiya qüsurları olan insanlar üçün gözlüklər və ya kontakt linzalar aydın görmə qabiliyyətini bərpa edə bilər. Miopiya, hipermetropiya və astiqmatizm kimi problemlər bu vasitələrlə düzəldilir.
2. Lazer cərrahiyyəsi (LASIK, PRK)
Lazer refraksiya cərrahiyyəsi miopiya, hipermetropiya və astiqmatizm kimi refraksiya qüsurlarını aradan qaldırmaq üçün istifadə edilir. Bu cərrahiyyə ilə buynuz qişanın forması dəyişdirilərək işığın düzgün fokuslanması təmin edilir.
3. Katarakta cərrahiyyəsi
Katarakta xəstəliyi zamanı bulanmış büllur çıxarılır və yerinə süni büllur yerləşdirilir. Bu cərrahiyyə aydın görmə qabiliyyətini bərpa etmək üçün geniş şəkildə tətbiq olunur.
4. Qlaukoma müalicəsi
Qlaukoma müalicəsində göz içi təzyiqini azaltmaq üçün göz damcıları, dərmanlar, lazer müalicəsi və ya cərrahi müdaxilələr istifadə edilir.
5. Retina problemlərinin müalicəsi
Retina qopması, diabetik retinopatiya və ya makula degenerasiyası kimi xəstəliklərin müalicəsi üçün lazer cərrahiyyəsi, dərman inyeksiyaları və ya vitrektomiya kimi cərrahi müdaxilələr tətbiq edilir.
Nəticə
Aydın görmə qabiliyyətinin olmaması müxtəlif göz xəstəlikləri və pozğunluqlarla əlaqəli ola bilər və ciddi görmə itkisinə səbəb ola bilər. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə görmə qabiliyyətini bərpa etmək və ya itirməyin qarşısını almaq üçün vacibdir. Müntəzəm göz müayinələri və göz sağlamlığının qorunması aydın görmə qabiliyyətinin davamlılığı üçün mühüm rol oynayır.
