Bel və Ayaq Ağrısının Səbəbləri
Bel və ayaq ağrılarının müxtəlif səbəbləri ola bilər. Əsas səbəblər aşağıdakılardır:
Disk Yırtığı (Herniated Disk):
Onurğa sütunundakı disklərin qabarıqlığı və ya yırtılması sinir köklərinə təzyiq edərək, beldən ayağa qədər yayılan ağrıya səbəb ola bilər. Ən çox siyatik sinir təsirlənir və bu da beldən ayağın arxasına doğru yayılan ağrı, uyuşma və ya yanma hissi yarada bilər.
Onurğa Kanalının Daralması (Spinal Stenoz):
Onurğa kanalının daralması sinir köklərinə təzyiq edir və bel ağrısı ilə birlikdə ayaqda uyuşma, zəiflik və ya ağrıya səbəb ola bilər.
Lomber Spondiloz və Artrit:
Yaşlanma ilə əlaqəli olaraq onurğada degenerativ dəyişikliklər meydana gəlir. Bu vəziyyətlər onurğa oynaqlarının zədələnməsinə, sümük çıxıntılarına və sinir sıxışmasına səbəb ola bilər.
Siyatik:
Siyatik sinirin iltihabı və ya zədələnməsi bel ağrısı ilə birlikdə ayaqda ağrı, yanma, sancı və ya elektrik vurması kimi hisslərə səbəb olur. Ağrı adətən bir tərəfdə, bədəndən ayağın arxasına doğru yayılır.
Piriformis Sindromu:
Piriformis əzələsi, siyatik siniri sıxaraq bel ağrısı ilə birlikdə ayaqda ağrıya səbəb ola bilər. Bu sindrom, piriformis əzələsinin gərginliyi və ya spazmı nəticəsində baş verir.
Spondilolistez:
Onurğa fəqərələrindən birinin digərinə nisbətən sürüşməsi sinirlərə təzyiq edərək bel və ayaq ağrılarına səbəb ola bilər.
Onurğa Travmaları və Zədələnmələri:
Düşmələr, qəzalar və ya digər travmalar nəticəsində onurğada və ya sinir sistemində yaranan zədələnmələr.
Periferik Neyropatiya:
Şəkərli diabet kimi xəstəliklər səbəbindən periferik sinirlərin zədələnməsi nəticəsində ayaqlarda yanma, sancı və uyuşma müşahidə edilə bilər.
Bel və Ayaq Ağrısının Əlamətləri
Bel və ayaq ağrısının əlamətləri ağrının səbəbinə görə dəyişə bilər. Əsas əlamətlər bunlardır:
Bel Ağrısı: Kəskin, ağrılı, yanma və ya sancı xarakterli ağrı.
Ayaq Ağrısı: Bel ağrısının ayağa, xüsusən də omba, baldır və topuğa qədər yayılması.
Uyuşma və Karıncalanma: Ayaqda hissiyyat itkisi, karıncalanma və ya yanma hissi.
Əzələ Zəifliyi: Ayaqda və ya baldır əzələlərində zəiflik hissi.
Hərəkət Məhdudiyyəti: Bel və ya ayaqda hərəkət məhdudluğu və sərtlik.
Ayaqda Reflexlərin Azalması: Sinir zədələnməsi səbəbindən diz və ya topuq reflekslərinin azalması.
Bel və Ayaq Ağrısının Diaqnostikası
Bel və ayaq ağrısının diaqnozu, xəstənin tibbi tarixindən, fiziki müayinədən və görüntüləmə testlərindən istifadə edilərək qoyulur:
Tibbi Tarix və Fiziki Müayinə:
Həkim xəstənin simptomlarını, ağrının müddətini, hərəkət və duruşda meydana gələn dəyişiklikləri və hər hansı tetikleyici faktorları öyrənir.
Görüntüləmə Testləri:
Rentgen: Onurğanın strukturunu, sümük çıxıntılarını və ya spondilozu aşkar etmək üçün istifadə edilə bilər.
Maqnit Rezonans Tomoqrafiya (MRT): Onurğa, sinir kökləri, disk yırtığı və digər yumşaq toxuma zədələnmələrinin dəqiq qiymətləndirilməsi üçün istifadə edilir.
Bilgisayarlı Tomoqrafiya (BT): Onurğa kanalının daha dəqiq görüntülənməsi üçün istifadə edilə bilər.
Elektromiyografi (EMG) və Sinir Keçiricilik Testləri: Sinir funksiyasını qiymətləndirmək və sinir zədələnməsini müəyyən etmək üçün istifadə edilir.
Laboratoriya Testləri:
Qan Testləri: İltihab və infeksiyanın olub-olmamasını qiymətləndirmək üçün.
Bel və Ayaq Ağrısının Müalicəsi
Bel və ayaq ağrısının müalicəsi ağrının səbəbinə, şiddətinə və davamiyyətinə görə fərqli yanaşmalar tələb edir:
1. Konservativ Müalicə
Ağrı Kəsicilər:
Parasetamol (Asetaminofen), NSAİİ-lər (İbuprofen, Naproksen): Yüngül və orta şiddətli ağrılar üçün istifadə edilə bilər.
Mio-relaksanlar (Baclofen, Cyclobenzaprine): Əzələ gərginliyini və spazmı azaltmaq üçün istifadə edilə bilər.
Fiziki Terapiya və Reabilitasiya:
Bel və ayaq əzələlərini gücləndirmək, onurğa stabilliyini artırmaq və duruşu düzəltmək üçün xüsusi məşqlər.
Manuel Terapiya: Chiropraktik və ya osteopatik müalicə.
Steroid İnyeksiyaları:
Epidural Steroid Enjeksiyaları: Sinir kökü təzyiqini və iltihabı azaltmaq üçün istifadə edilə bilər.
İsti və Soyuq Kompress:
Soyuq Kompress: Kəskin ağrı və iltihabı azaltmaq üçün.
İsti Kompress: Xroniki ağrılarda əzələlərin rahatlamasına kömək edir.
2. İntervensiya Müalicəsi
Sinir Blokları və ya Denervasiya:
Xroniki bel və ayaq ağrısının müalicəsində sinir blokları və ya radiofrekans ablasiyası kimi prosedurlar tətbiq edilə bilər.
3. Cərrahi Müalicə
Diskektomiya və ya Mikrodiskektomiya:
Disk yırtığı olan xəstələrdə disk materialının çıxarılması proseduru.
Laminektomiya: Onurğa kanalının daraldığı hallarda sinirlərə təzyiqi azaltmaq üçün istifadə edilən bir prosedur.
Spinal Füzyon: Onurğa fəqərələrinin birləşdirilməsi əməliyyatı.
4. Alternativ və Dəstəkleyici Müalicələr
Akupunktur və Chiropraktik Müalicə: Bəzi xəstələrdə ağrının yüngülləşdirilməsi üçün istifadə edilə bilər.
Massaj Terapiyası: Əzələ gərginliyini azaltmaq üçün.
Bel və Ayaq Ağrısının Qarşısını Alma Yolları
Düzgün Duruş və Ergonomik Qaydalar:
Düzgün oturuş və duruş qaydalarına riayət etmək, ağırlıq qaldırarkən düzgün texnika tətbiq etmək.
Fiziki Aktivlik və İdman: Bel və ayaq əzələlərini gücləndirən və elastikliyini artıran məşqlər etmək.
Kilo Nəzarəti: Artıq çəki onurğaya əlavə təzyiq yaradır, buna görə də sağlam çəki saxlamaq vacibdir.
Düzgün Yatış Mövqeyi: Yatarkən belin təbii əyriliyini qoruyan mövqelər seçmək.
Nəticə
Bel və ayaq ağrısının müalicəsi çoxşaxəlidir və ağrının səbəbinə, şiddətinə və davamiyyətinə bağlı olaraq fərqlilik göstərə bilər. Konservativ yanaşmalar əksər hallarda təsirli ola bilər, lakin bəzi hallarda intervensiya və ya cərrahi müalicə tələb oluna bilər. Bel və ayaq ağrılarınız varsa və ya simptomlarınız davam edirsə, bir ortoped və ya nevroloqla məsləhətləşmək vacibdir.
