Beyin Şişləri
Növləri
Gliomalar: Beyin şişlərinin ən yaygın növüdür və astrositomalar, oligodendrogliomalar və ependimomalar kimi alt tipləri vardır.
Meningiomalar: Beyni örtən meninges toxumasından qaynaqlanan şişlərdir, çox vaxt yaxşı xassəli olurlar.
Medulloblastomalar: Uşaqlarda daha yaygın olan bədxassəli beyin şişidir.
Schwannomalar: Sinir köklərindən qaynaqlanan, adətən yaxşı xassəli şişlərdir.
Hipofiz Adenomaları: Hipofiz vəzindən qaynaqlanan, hormon ifrazını təsir edən şişlərdir.
Əlamətləri
Baş ağrıları, xüsusilə səhərlər
Qusma və ya bulantı
Görmə problemləri
Tarazlıq və hərəkət çətinlikləri
Koordinasiya problemləri
Zəiflik və ya iflic
Qısa müddətli yaddaş itkisi
Davranış və şəxsiyyət dəyişiklikləri
Epilepsiya və qıcolmalar
Onurğa Beyni Şişləri
Növləri
İntradural-İntramedullar Şişlər: Onurğa beyninin içərisində yerləşən şişlərdir. Gliomalar və ependimomalar bu növə aiddir.
İntradural-Ekstramedullar Şişlər: Onurğa beyni xaricində, lakin onurğa kanalı daxilində yerləşir. Meningiomalar və schwannomalar bu növə aiddir.
Ekstradural Şişlər: Onurğa kanalı xaricində yerləşən, ümumiyyətlə metastatik şişlərdir.
Əlamətləri
Onurğa ağrıları, xüsusilə gecə və ya istirahət zamanı
Qollar və ayaqlarda zəiflik və ya hissizlik
Əzələ zəifliyi və ya spazmlar
Hərəkət çətinlikləri və koordinasiya problemləri
Sidik və ya nəcisin idarə olunmasında problemlər
Diaqnostika
MRT (Maqnit Rezonans Tomoqrafiyası): Beyin və onurğa beyni şişlərinin diaqnostikasında ən geniş istifadə edilən görüntüləmə metodudur.
KT (Kompüter Tomoqrafiyası): Şişlərin mövqeyini və ölçüsünü müəyyən etmək üçün istifadə edilə bilər.
Biopsiya: Şiş toxumasının bir nümunəsinin götürülməsi və mikroskop altında araşdırılması, şişin növünü və xassəsini müəyyən etmək üçün vacibdir.
Neyroloji Mütəxəssis Yoxlamaları: Neyroloji vəziyyəti qiymətləndirmək və simptomları araşdırmaq üçün.
Müalicə Yolları
Cərrahiyyə
Şişlərin mümkün qədər çıxarılması əsas müalicə üsuludur. Yaxşı xassəli şişlərdə cərrahiyyə çox vaxt kifayət edir.
Bəzi şişlər cərrahi olaraq tam çıxarıla bilməz, bu hallarda şişin kiçik bir hissəsi çıxarılır və əlavə müalicə tələb olunur.
Radioterapiya
Yüksək enerjili radiasiya şüaları ilə şiş hüceyrələrini öldürmək üçün istifadə edilir.
Xüsusilə cərrahiyyə ilə tam çıxarıla bilməyən və ya bədxassəli şişlər üçün.
Kemoterapiya
Xərçəng hüceyrələrini öldürmək və ya böyüməsini dayandırmaq üçün dərman müalicəsi.
Adətən digər müalicə üsulları ilə birgə istifadə olunur.
Targeted Terapiya və İmmunoterapiya
Şiş hüceyrələrindəki xüsusi molekulyar hədəfləri nişan almaq və ya bədənin immun sistemini şiş hüceyrələrinə qarşı stimullaşdırmaq üçün dərman müalicəsi.
Reabilitasiya və Dəstək
Fiziki Terapiya: Hərəkət və gücün bərpası üçün.
Ergoterapiya: Gündəlik fəaliyyətlərdə müstəqilliyi təmin etmək üçün.
Psixoloji Dəstək: Emosional və psixoloji dəstək, stress və anksiyetenin idarə edilməsi üçün.
Profilaktika
Məlum şiş risk faktorlarını azaltmaq üçün ümumi sağlam həyat tərzi (siqaretdən çəkinmək, sağlam qidalanma, fiziki aktivlik).
Genetik məsləhət və lazım olduqda genetik testlər.
Beyin və onurğa beyni şişləri ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər, lakin erkən diaqnoz və müasir müalicə üsulları ilə bu xəstəliklərlə mübarizə aparmaq mümkündür. Şübhəli simptomlar meydana gəldikdə, dərhal tibbi yardım almaq vacibdir.
