Əlamətlər
Böyrək adenokarsinoması erkən mərhələlərdə simptomlar göstərməyə bilər. Xəstəlik irəlilədikcə aşağıdakı əlamətlər müşahidə oluna bilər:
Hematuri: Sidikdə qan (görünən və ya mikroskopik).
Yan və ya bel ağrısı: Böyrək bölgəsində davamlı ağrı.
Palpasiya olunan kütlə: Böyrək bölgəsində hiss edilə bilən bir kütlə.
İştahsızlıq və çəki itkisi: İştahın azalması və səbəbsiz çəki itkisi.
Yüksək qan təzyiqi: Hipertoniya.
Anemiya: Qırmızı qan hüceyrələrinin azalması nəticəsində yaranan yorğunluq və zəiflik.
İştahsızlıq, ürəkbulanma və qusma: Xüsusilə xəstəlik irəlilədikcə.
Səbəblər və Risk Faktorları
Böyrək adenokarsinomasının dəqiq səbəbi tam olaraq bilinmir, lakin bəzi faktorlar xəstəliyin inkişafına təsir edə bilər:
Siqaret çəkmək: Böyrək xərçəngi riskini artırır.
Yaş: Xəstəlik daha çox 50 yaşdan yuxarı insanlarda rast gəlinir.
Cinsiyyət: Kişilərdə qadınlara nisbətən daha çox rast gəlinir.
Piylənmə: Artıq bədən çəkisi böyrək xərçəngi riskini artırır.
Yüksək qan təzyiqi: Hipertoniya böyrək xərçəngi ilə əlaqələndirilir.
Genetik faktorlar: Ailədə böyrək xərçəngi olan insanlar daha çox risk altındadır.
Peşəkar məruz qalma: Kadmium və bəzi kimyəvi maddələrə uzun müddət məruz qalma.
Xroniki böyrək xəstəliyi: Böyrək xəstəliyi və dializ müalicəsi böyrək xərçəngi riskini artırır.
Diaqnostika
Böyrək adenokarsinomasının diaqnostikası üçün bir neçə metod istifadə olunur:
Tibbi tarix və fiziki müayinə: Simptomlar və tibbi tarix haqqında məlumat.
Görüntüləmə testləri:
Ultrasəs: Böyrəklərdəki kütlələrin vizualizasiyası.
CT skan: Şişin ölçüsü, yerləşməsi və yayılmasının dəqiq qiymətləndirilməsi.
MRI: Yumşaq toxumaların və qan damarlarının detallı görüntülənməsi.
Biopsiya: Şiş toxumasından nümunə götürülərək mikroskop altında incələnməsi.
Laborator testlər:
Qan testi: Böyrək funksiyasını və ümumi sağlamlıq vəziyyətini qiymətləndirmək üçün.
Sidik testi: Sidikdə qan və digər anomaliyaların yoxlanılması.
Müalicə
Böyrək adenokarsinomasının müalicəsi xəstəliyin mərhələsinə, şişin ölçüsünə və ümumi sağlamlıq vəziyyətinə bağlı olaraq dəyişir:
Cərrahi müdaxilə:
Radikal nefrektomiya: Böyrəyin tam çıxarılması.
Qismən nefrektomiya: Böyrəyin yalnız xəstə hissəsinin çıxarılması.
Radiasiya terapiyası: Yüksək enerjili şüalarla xərçəng hüceyrələrinin məhv edilməsi. Adətən cərrahiyyə sonrası və ya bəzi hallarda palliativ məqsədlər üçün istifadə edilir.
Kimyaterapiya: Böyrək xərçəngi adətən kimyaterapiyaya qarşı müqavimətlidir, lakin bəzi hallarda istifadə edilə bilər.
İmmunoterapiya: Bədənin immun sistemini xərçəng hüceyrələrinə qarşı mübarizə aparmağa təşviq edən dərmanlar (məsələn, nivolumab, pembrolizumab).
Molekulyar hədəflənmiş terapiya: Xərçəng hüceyrələrinin böyüməsini dayandırmaq üçün xüsusi molekulyar hədəflərə yönəlmiş dərmanlar (məsələn, sunitinib, pazopanib).
Krioterapiya və radiofrekans ablasyonu: Şişlərin məhv edilməsi üçün minimal invaziv prosedurlar.
Profilaktika
Siqareti buraxmaq: Siqareti buraxmaq böyrək xərçəngi riskini azalda bilər.
Sağlam çəki saxlamaq: Piylənmədən qaçınmaq və sağlam çəki saxlamaq.
Sağlam həyat tərzi: Meyvə və tərəvəz baxımından zəngin dieta saxlamaq, müntəzəm fiziki fəaliyyət.
Qan təzyiqinin nəzarət altında saxlanması: Hipertoniyanı idarə etmək.
Peşəkar risklərdən qaçınmaq: Kimyəvi maddələrə uzun müddət məruz qalmamaq.
