Böyrək Çatışmazlığının Növləri:
Kəskin Böyrək Çatışmazlığı (KBÇ):
Kəskin böyrək çatışmazlığı böyrəklərin fəaliyyətinin qısa müddət ərzində, tez bir zamanda pozulmasıdır.
KBÇ ani olaraq baş verir və ciddi bir tibbi fövqəladə vəziyyət kimi qəbul edilir.
Səbəbləri: Qan təzyiqinin ani enməsi, qan axını pozulması, ağır infeksiya (sepsis), dərmanların toksik təsiri, böyrək daşları və s.
Xroniki Böyrək Xəstəliyi (XBX):
Xroniki böyrək xəstəliyi böyrəklərin funksiyasının uzun müddət ərzində, tədricən azalmasıdır.
Əsasən tədricən və davamlı zədələnmə nəticəsində yaranır və bir neçə mərhələdən ibarət olur.
Səbəbləri: Şəkərli diabet, yüksək qan təzyiqi, glomerulonefrit, polikistik böyrək xəstəliyi, uzun müddətli dərman istifadəsi (məsələn, qeyri-steroid iltihabəleyhinə dərmanlar).
Böyrək Çatışmazlığının Əlamətləri:
Yorğunluq və zəiflik
Sidikdə dəyişikliklər (sidik miqdarının azalması, qaranlıq və ya qanlı sidik)
Ödem (xüsusilə ayaq, topuq və əllərdə şişkinlik)
Nəfəs darlığı
Ürək bulanması və qusma
İştahtsızlıq
Əzələ qıcolmaları və kramplar
Dəri qaşınması və quruluq
Yuxu problemləri (yuxusuzluq və ya narahatlıq)
Diaqnoz:
Böyrək çatışmazlığının diaqnozu üçün aşağıdakı testlərdən istifadə olunur:
Qan testləri: Kreatinin və qan sidik cövhəri (BUN) səviyyələrinə baxılır.
Sidik testləri: Sidikdə protein, qırmızı qan hüceyrələri və ya digər anormal elementlər axtarılır.
Ultrasəs, CT və ya MRI: Böyrəklərin ölçüsü, strukturu və hər hansı bir maneənin olub-olmaması qiymətləndirilir.
Böyrək biopsiyası: Lazım gəldikdə, böyrək toxumasından nümunə götürülərək mikroskopik olaraq yoxlanılır.
Müalicə Yolları:
Kəskin Böyrək Çatışmazlığı:
Dərhal tibbi müdaxilə tələb olunur.
Səbəbin aradan qaldırılması (məsələn, infeksiyanın müalicəsi, qan təzyiqinin sabitləşdirilməsi).
Dializ: Böyrəklər funksiyasını bərpa edənə qədər qanı təmizləmək üçün istifadə olunur.
Xroniki Böyrək Xəstəliyi:
Xəstəliyin irəliləməsini yavaşlatmaq üçün dərman və diyet dəyişiklikləri.
Qan təzyiqinin və qan şəkərinin nəzarətdə saxlanması.
Son mərhələdə (böyrək çatışmazlığı) daimi dializ və ya böyrək transplantasiyası tələb oluna bilər.
Qarşısının Alınması:
Sağlam bir pəhriz (duz və protein qəbulunu nəzarətdə saxlamaq)
Kifayət qədər su içmək
Qan təzyiqi və qan şəkərini nəzarətdə saxlamaq
Mütəmadi olaraq həkim müayinəsindən keçmək
Siqareti tərgitmək və spirtli içkilərdən uzaq durmaq
Böyrək çatışmazlığı ciddi bir sağlamlıq problemidir və erkən müdaxilə və müalicə ilə xəstəliyin gedişatını yaxşılaşdırmaq mümkündür. Böyrək funksiyasının azaldığını hiss edirsinizsə, dərhal həkimə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur.
