Böyrək Daşlarının Növləri
Kalsium Daşları: Ən yaygın növdür və adətən kalsium oksalat və ya kalsium fosfat tərkiblidir.
Struvit Daşları: Sidik yolları infeksiyaları nəticəsində yaranır və sürətlə böyüyə bilər.
Ürik Turşusu Daşları: Sidikdə yüksək dərəcədə ürik turşusu olduğunda yaranır və pH səviyyəsinin aşağı olduğu şəraitdə formalaşır.
Sistin Daşları: Nadir rast gəlinir və adətən irsi bir xəstəlik olan sistinuriya nəticəsində meydana gəlir.
Böyrək Daşlarının Əlamətləri
Şiddətli Yan Ağrısı: Böyrək daşları hərəkət etdikcə və sidik yollarını tıxayarkən şiddətli ağrıya səbəb ola bilər. Bu ağrı bel, yan və qabırğa altı bölgədə hiss edilə bilər.
Sidikdə Qan: Böyrək daşları sidik yollarını qıcıqlandıraraq qanamalara səbəb ola bilər, nəticədə sidik qırmızı, çəhrayı və ya qəhvəyi rəngdə ola bilər.
Sidik Edərkən Ağrı: Sidik ifrazı zamanı ağrı və ya yanma hissi.
Sidik Edərkən Çətinlik: Sidik axınında kəsilmələr və ya sidik ifrazında çətinlik.
Bulantı və Qusma: Böyrək daşlarının yaratdığı ağrı ilə əlaqədar olaraq bulantı və qusma meydana gələ bilər.
Tez-tez Sidiyə Getmə: Normaldan daha tez-tez sidiyə getmə ehtiyacı.
Böyrək Daşlarının Diaqnostikası
Sidik Testləri: Sidikdə mineral və kristalların analizi.
Qan Testləri: Böyrək funksiyası və daşların səbəblərini müəyyən etmək üçün.
Görüntüləmə Testləri: Ultrasonoqrafiya, bilgisayarlı tomoqrafiya (BT) və ya rentgen müayinəsi daşların yerləşdiyi yeri və ölçüsünü müəyyən etmək üçün istifadə edilir.
24 Saatlıq Sidik Toplama: Sidikdə mineral səviyyələrini ölçmək və daşların səbəblərini müəyyən etmək üçün.
Böyrək Daşlarının Müalicəsi
Ağrı Kəsicilər: Ağrını yüngülləşdirmək üçün istifadə edilə bilər.
Hidratasiya: Böyrək daşlarının kiçik olduğu hallarda bol maye qəbul edərək daşların təbii yolla sidiklə çıxmasını təmin etmək.
Tibbi Müalicə: Böyrək daşlarını əridən və ya parçalamağa kömək edən dərmanlar.
ESWL (Extracorporeal Shock Wave Lithotripsy): Böyrək daşlarını sarsıtmaq və parçalamaq üçün yüksək enerjili səs dalğalarından istifadə edilir.
Ureteroskopiya: Ureteroskop adlanan incə bir cihaz vasitəsilə sidik yollarından keçərək daşların çıxarılması.
Perkutan Nefrolitotomiya: Daha böyük daşlar üçün cərrahi bir müdaxilə ilə böyrəkdən daşların çıxarılması.
Profilaktika
Kifayət Qədər Su İçmək: Gündəlik kifayət qədər su içmək, sidiyi seyreltmək və böyrək daşlarının yaranma riskini azaltmaq üçün vacibdir.
Duz və Protein Qəbulu: Duz və heyvansal zülal qəbulunu məhdudlaşdırmaq.
Meyvə və Tərəvəz Qəbulu: Pəhrizə bol miqdarda meyvə və tərəvəz daxil etmək.
Kalsium Qəbulu: Kalsiumun qida vasitəsilə alınması, kalsium əlavələri ilə müqayisədə daha təhlükəsizdir.
Sitrus Meyvələri: Sitrus meyvələri (limon, portağal) sidikdə sitrat səviyyəsini artıraraq daşların əmələ gəlməsini azalda bilər.
Böyrək daşları ciddi ağrılara və komplikasiyalara səbəb ola bilər, buna görə də simptomlar yaşandıqda həkimə müraciət etmək və müvafiq müalicəni qəbul etmək vacibdir. Profilaktik tədbirlər isə böyrək daşlarının yaranma riskini azaltmağa kömək edə bilər.
