Böyrək Xərçənginin Növləri
Böyrək Hüceyrə Karsinoması (RCC)
Xüsusiyyətləri: Böyrək xərçənginin ən yaygın növüdür və böyrəyin kiçik borularında (tubullarda) başlayır.
Alt növləri: Klar hüceyrəli karsinoma, papillari karsinoma, xromofob karsinoma.
Urotelial (Transitional Cell) Karsinoma
Xüsusiyyətləri: Böyrəyin çanaq hissəsində başlayan xərçəngdir və böyrək hüceyrə karsinomasından daha nadir rast gəlinir.
Wilms Şişi (Nefroblastoma)
Xüsusiyyətləri: Əsasən uşaqlarda rast gəlinən böyrək xərçəngidir.
Renal Sarkoma
Xüsusiyyətləri: Böyrəyin dəstək toxumalarında başlayan nadir bir xərçəng növüdür.
Risk Faktorları
Yaş və Cinsiyyət: Böyrək xərçəngi ən çox 50 yaşdan yuxarı insanlarda rast gəlinir və kişilərdə qadınlara nisbətən daha çox yayılmışdır.
Siqaret Çəkmək: Siqaret çəkmək böyrək xərçəngi riskini artırır.
Obezite: Artıq çəki və obezite böyrək xərçəngi riskini artırır.
Hipertoniya: Yüksək qan təzyiqi (hipertoniya) olan insanlarda risk artır.
Ailə Tarixi: Böyrək xərçəngi olan birinci dərəcəli qohumlar (məsələn, valideynlər və ya bacı-qardaşlar) olan insanlarda risk artır.
Xroniki Böyrək Xəstəliyi: Xroniki böyrək xəstəliyi olan insanlarda risk artır.
Genetik Faktorlar: Von Hippel-Lindau xəstəliyi və digər genetik sindromlar böyrək xərçəngi riskini artırır.
Müəyyən Kimyəvi Maddələrə Məruz Qalma: Asbest, kadmium və bəzi təmizləyici kimyəvi maddələrə məruz qalma riski artırır.
Simptomlar
Böyrək xərçəngi erkən mərhələlərdə simptomlar verməyə bilər, lakin irəlilədikcə aşağıdakı simptomlar ortaya çıxa bilər:
Qanlı İdrar (Hematuriya): İdrarda qan görünməsi.
Yan və ya Bel Ağrısı: Yan və ya bel nahiyəsində davamlı ağrı.
Çəki İtirimi: İzah olunmayan çəki itirimi.
Yorğunluq: Davamlı və izah olunmayan yorğunluq.
Qızdırma: İnfeksiya olmadan davamlı və ya təkrarlayan qızdırma.
Yanaqda və ya Beldə Kütlə: Həkim tərəfindən müayinə zamanı hiss edilə bilən kütlə.
Diaqnostika
Fiziki Müayinə: Həkim böyrəkləri və qarın nahiyəsini şişkinlik və ya anormallıqlar üçün müayinə edir.
Qan Testləri: Tam qan sayımı (CBC) və digər qan testləri böyrək funksiyalarını yoxlamaq üçün.
İdrar Testləri: İdrarda qan və ya digər anormallıqları aşkar etmək üçün.
Görüntüləmə Testləri:
Ultrasonoqrafiya: Böyrəklərin görüntülənməsi.
KT (Kompüter Tomoqrafiyası): Böyrəklərin detallı görüntülərini təmin edir.
MRT (Magnetik Rezonans Tomoqrafiyası): Böyrəklərin və ətraf toxumaların dəqiq görüntülərini təmin edir.
IVU (İntravenöz Urografiya): Böyrəklərin və sidik yollarının görüntülənməsi üçün kontrast maye istifadə edilir.
Biopsiya: Şişdən nümunə alınaraq mikroskopik müayinə edilir.
Müalicə Yolları
Cərrahi Müdaxilə
Nefrektomiya: Böyrəyin bir hissəsinin (qismən nefrektomiya) və ya tamamının (radikal nefrektomiya) çıxarılması.
Laparoskopik və Robotik Cərrahiyyə: Minimal invaziv üsullarla böyrək şişlərinin çıxarılması.
Ablativ Müalicələr
Kriyoterapiya: Şiş toxumasının dondurularaq məhv edilməsi.
Radiofrekans Ablasiyası (RFA): Yüksək frekanslı elektrik cərəyanı ilə şiş toxumasının məhv edilməsi.
Radioterapiya
Xarici Şüa Radioterapiyası: Xərçəng hüceyrələrini məhv etmək üçün yüksək enerjili şüalar.
Kimyoterapiya
Böyrək xərçəngləri kimyoterapiyaya qarşı müqavimətli olduğuna görə nadir hallarda istifadə edilir.
Hədəflənmiş Terapiya
Hədəflənmiş Dərmanlar: Xərçəng hüceyrələrini hədəfləyən spesifik dərmanlar (məsələn, sunitinib, pazopanib, axitinib).
İmmunoterapiya
Check-point İnhibitorları: Bədənin immun sistemini gücləndirərək xərçənglə mübarizə aparmaq (məsələn, nivolumab, pembrolizumab).
Reabilitasiya və Dəstək
Fiziki Terapiya: Əzələ gücünü və hərəkət qabiliyyətini bərpa etmək üçün.
Psixoloji Dəstək: Emosional və psixoloji dəstək üçün məsləhət və terapiya.
Qidalanma və Diyet: Sağlam qidalanma və diyetik dəstək.
Böyrək xərçəngi ciddi bir sağlamlıq problemidir, lakin erkən diaqnostika və müalicə ilə müalicə şansları artır. Hər hansı bir simptom hiss edirsinizsə və ya narahatlığınız varsa, müvafiq həkimə müraciət etmək vacibdir.
