Səbəbləri
Böyümə hormonunun artıqlığının əsas səbəbi adətən hipofiz vəzindəki şişlərdir:
Hipofiz Adenomları: Hipofiz vəzindəki xoşxassəli şişlər, GH istehsalının artmasına səbəb olur.
Ektopik GH İstehsalı: Nadir hallarda, bədənin başqa yerlərində (məsələn, mədəaltı vəzi və ya ağciyər) böyümə hormonunu istehsal edən şişlər.
GH-RH (Böyümə Hormonu Sərbəstləşdirici Hormon) İstehsalının Artması: Hipotalamusda və ya bədənin başqa yerlərində GH-RH ifraz edən şişlər.
Simptomlar
Böyümə hormonunun artıqlığı uşaqlarda və böyüklərdə müxtəlif simptomlarla özünü göstərə bilər:
Uşaqlarda (Gigantizm)
Boyun Sürətli Artması: Normaldan daha sürətli boy artımı və qeyri-adi uzun boy.
Sümüklərin və Əzələlərin Anormal Böyüməsi: Əllərin, ayaqların və üzün qeyri-adi böyüməsi.
Ertə Cinsi İnkişaf: Cinsi yetkinliyin erkən başlaması.
Böyüklərdə (Akromegaliya)
Sümüklərin Qalınlaşması: Əllərin, ayaqların, üzün və çənənin genişlənməsi və qalınlaşması.
Dərinin Qalınlaşması və Yağlılığı: Dərinin qalın və yağlı olması.
Oynaqlarda Ağrı: Artrit və oynaqlarda ağrı.
Yorğunluq və Zəiflik: Davamlı yorğunluq və əzələ zəifliyi.
Baş Ağrıları və Görmə Problemləri: Hipofiz şişinin beyin strukturlarına təzyiq etməsi nəticəsində baş ağrıları və görmə problemləri.
Daxili Orqanların Böyüməsi: Ürək, qaraciyər və böyrəklər kimi daxili orqanların böyüməsi.
Metabolik Problemlər: İnsulin müqaviməti və şəkərli diabet riskinin artması.
Diaqnoz
Böyümə hormonunun artıqlığının diaqnozu üçün bir neçə üsuldan istifadə edilir:
Tibbi Tarix və Fiziki Müayinə: Xəstənin simptomları və fiziki müayinəsi.
Qan Testləri: GH və IGF-1 (İnsulinə bənzər böyümə faktoru-1) səviyyələrinin ölçülməsi.
OGTT (Oral Glukoz Tolerans Testi): GH səviyyələrinin qlükoza qəbulundan sonra necə dəyişdiyini ölçmək.
Görüntüləmə Texnikaları: MRI və ya CT skan ilə hipofiz vəzinin strukturu və hər hansı bir şişin mövcudluğu yoxlanılır.
Müalicə
Böyümə hormonunun artıqlığının müalicəsi əsasən şişin çıxarılmasına və hormon səviyyələrinin normallaşdırılmasına yönəldilmişdir:
Cərrahi Müdaxilə
Transsphenoidal Cərrahiyyə: Hipofiz adenomunun cərrahi yolla çıxarılması.
Dərman Müalicəsi
Somatostatin Analoqları: GH istehsalını azaltmaq üçün (məsələn, oktreotid, lanreotid).
Dopamin Agonistləri: Prolaktin və GH səviyyələrini azaltmaq üçün (məsələn, kabergolin, bromokriptin).
GH Reseptor Antagonistləri: GH-nin təsirlərini bloklamaq üçün (məsələn, pegvisomant).
Radioterapiya
Şüa Müalicəsi: Cərrahi müdaxilənin mümkün olmadığı hallarda və ya cərrahi əməliyyatdan sonra qalan şiş toxumasını müalicə etmək üçün.
Monitorinq və Profilaktika
Müntəzəm Tibbi Nəzarət: Hormon səviyyələrinin izlənməsi və müntəzəm tibbi nəzarət.
Yaşam Tərzi Dəyişiklikləri: Balanslı qidalanma, müntəzəm fiziki fəaliyyət və sağlam həyat tərzi.
Nəticə
Böyümə hormonunun artıqlığı ciddi və kompleks bir vəziyyətdir, lakin düzgün diaqnoz və müalicə ilə xəstələrin həyat keyfiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırıla bilər. Əgər böyümə hormonu artıqlığı simptomları ilə qarşılaşırsınızsa və ya müalicə ilə bağlı suallarınız varsa, endokrinoloqa müraciət etmək vacibdir.
