Əsas Tənəffüs Xəstəlikləri
Bronxit:
Bronxit bronxların (ağciyərlərdəki hava yolları) iltihabıdır və iki əsas növə bölünür: akut bronxit və xroniki bronxit.
Akut bronxit adətən virus infeksiyası səbəbindən yaranır və qısa müddət ərzində, adətən bir neçə həftə ərzində öz-özünə keçə bilər.
Xroniki bronxit isə uzunmüddətli və təkrarlayan bronx iltihabı ilə xarakterizə olunur və adətən siqaret çəkmə və hava çirkliliyi ilə əlaqələndirilir.
Simptomlar: Davamlı öskürək (bəlğəmli), nəfəs darlığı, sinə ağrısı, yorğunluq.
Müalicə: Akut bronxit üçün simptomatik müalicə, bol maye qəbulu və istirahət tövsiyə olunur. Xroniki bronxit üçün siqareti buraxmaq, bronxları genişləndirən dərmanlar və inhalyatorlar istifadə edilə bilər.
Astma:
Astma tənəffüs yollarının iltihabı və daralması ilə xarakterizə olunan xroniki bir xəstəlikdir. Astma tutmaları allergenlər, idman, soyuq hava, stress və ya hava çirkliliyi kimi faktorlarla tetiklenebilir.
Simptomlar: Nəfəs darlığı, öskürək, sinədə sıxılma hissi, xırıltılı nəfəs.
Müalicə: Astmanın müalicəsi bronxları genişləndirən dərmanlar (inhaler), kortikosteroidlər və allergenlərdən uzaq durmaqla mümkündür. Uzunmüddətli nəzarət üçün gündəlik inhalyator və ehtiyac anında istifadə edilən "xilasetmə inhaler" istifadə olunur.
Xroniki Obstruktiv Ağciyər Xəstəliyi (KOAH):
KOAH bir neçə xəstəliyi, xüsusən də xroniki bronxit və emfizema, əhatə edən xroniki bir tənəffüs xəstəliyidir. Bu xəstəliklər ağciyərlərdə hava yollarının daralmasına və tənəffüsün çətinləşməsinə səbəb olur.
Əsas səbəbi uzun müddət siqaret çəkmədir, lakin digər səbəblər arasında iş yerində toz və kimyəvi maddələrə məruz qalma, hava çirkliliyi və genetik meyillilik də var.
Simptomlar: Davamlı öskürək, nəfəs darlığı, bəlğəm, yorğunluq, tez-tez tənəffüs infeksiyaları.
Müalicə: KOAH müalicəsi bronx genişləndirici inhalyatorlar, kortikosteroidlər, oksigen terapiyası və ağciyər reabilitasiyasını əhatə edir. Əsas tədbir siqareti buraxmaq və digər qıcıqlandırıcı faktorlardan qaçınmaqdır.
Ümumi Tövsiyələr və Müalicə Yolları
Siqaretdən Uzaq Durmaq: Siqaret çəkmək tənəffüs xəstəliklərinin, xüsusilə də KOAH və bronxitin əsas səbəbidir. Siqareti buraxmaq tənəffüs yollarının sağlamlığını əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırır.
Allergenlərdən və Qıcıqlandırıcılardan Uzaq Durmaq: Astma və bronxit simptomlarını tetikleyen toz, polen, heyvan tükləri, kimyəvi maddələr və tüstü kimi allergenlərdən uzaq durmaq vacibdir.
Müntəzəm Dərman İstifadəsi: Xüsusilə astma və KOAH xəstələri üçün, müntəzəm dərman istifadəsi simptomların idarə olunmasına və xəstəliklərin irəliləməsinin qarşısını almağa kömək edir.
Fiziki Aktivlik: Yüngül və orta səviyyəli fiziki məşqlər ağciyər funksiyasını yaxşılaşdırmağa kömək edir. Fiziki fəaliyyət tənəffüs sağlamlığını dəstəkləyir, lakin astma və KOAH xəstələri üçün məşqlər nəzarət altında aparılmalıdır.
Ağciyər Reabilitasiyası: KOAH kimi ciddi tənəffüs xəstəliklərində ağciyər reabilitasiyası proqramları nəfəs alma texnikaları, fiziki məşqlər və xəstəliyin idarə edilməsi ilə bağlı təlimlərdən ibarət ola bilər.
Müntəzəm Tibbi Müayinələr: Xroniki tənəffüs xəstəlikləri ilə yaşayan insanlar müntəzəm olaraq həkim nəzarətində olmalıdırlar. Tənəffüs testləri (spirometriya), rentgen və digər diaqnostik testlər xəstəliyin idarə edilməsinə kömək edə bilər.
