Diş çəkiminin səbəbləri:
Diş çəkimi, bir çox fərqli səbəbə görə tələb oluna bilər:
Diş çürüyü: Çürük çox irəliləmiş və dişin bərpası mümkün olmadıqda, diş çəkimi yeganə çıxış yolu ola bilər.
Periodontal xəstəlik: Diş əti xəstəlikləri dişlərin dəstəkləyici strukturlarına (diş ətləri, sümük) zərər verdikdə, dişlər laxlayır və çıxarılması lazım ola bilər.
Dişlərin sıxlığı (diş təmizliksizliyi): Ortodontik müalicə (məsələn, diş telləri) zamanı bəzi dişlərin çıxarılması lazım ola bilər ki, digər dişlər düzgün düzülə bilsin.
Zədələnmiş və ya çatlamış diş: Diş qəza nəticəsində zədələnibsə və müalicə ilə bərpa edilə bilmirsə, çıxarılması tələb oluna bilər.
Ağıl dişləri (20 yaş dişləri): Ağıl dişləri düzgün çıxmadıqda və ya ətrafdakı dişlərə təzyiq etdikdə və ya infeksiyaya səbəb olduqda çəkilməlidir.
İnfeksiya və ya abses: Ciddi infeksiyalar, xüsusən diş kökündə və ya ətrafında abseslər meydana gəldikdə, diş çəkimi zəruri ola bilər.
Ortodontik müalicə: Ortodontik müalicə zamanı, bəzi hallarda sıxlığın qarşısını almaq və dişlərin düzgün düzülməsini təmin etmək üçün diş çəkimi tələb olunur.
Diş çəkiminin növləri:
Diş çəkimi iki əsas üsulla həyata keçirilir:
Sadə diş çəkimi: Dişin ağız boşluğunda tam göründüyü hallarda həyata keçirilir. Bu cür çəkimlər yerli anesteziya altında aparılır və həkim dişi xüsusi alətlərlə çəkərək çıxarır.
Cərrahi diş çəkimi: Dişin çıxması çətin olduğu hallarda və ya diş ətrafında əlavə müdaxilə tələb olunduqda tətbiq edilir. Bu, ağıl dişlərinin çəkilməsi və ya kök altında qalan diş parçalarının çıxarılması kimi hallarda həyata keçirilir. Cərrahi çəkimlər daha mürəkkəbdir və bəzən ümumi anesteziya altında aparıla bilər.
Diş çəkimi proseduru:
Müayinə və planlama: Diş həkimi əvvəlcə dişin vəziyyətini qiymətləndirmək üçün rentgen çəkir. Rentgen diş kökünün və ətrafdakı sümüklərin vəziyyətini göstərir. Bunun əsasında həkim çəkimin növünə və prosesin necə olacağına qərar verir.
Anesteziya: Prosedur yerli anesteziya ilə aparılır. Bu, dişin ətrafındakı bölgənin keyləşdirilməsi üçün istifadə edilir. Bəzi mürəkkəb hallarda və ya xüsusi vəziyyətlərdə ümumi anesteziya da tələb oluna bilər.
Dişin çıxarılması: Sadə diş çəkimi zamanı diş həkimi dişi xüsusi alətlər (ekstraktor və ya forseps) ilə tutaraq onu yumşaq şəkildə silkələyir və kökündən çıxarır. Cərrahi çəkimdə isə diş ətrafında kəsik aparıla bilər və diş parçalara bölünərək çıxarıla bilər.
Tikişlər (cərrahi çəkimlər üçün): Əgər cərrahi çəkim zamanı diş ətrafında kəsik aparılarsa, bu kəsik tikişlərlə bağlana bilər. Bu tikişlər bir müddət sonra həkim tərəfindən çıxarıla bilər, yaxud bəzən öz-özünə əriyən tikişlər istifadə edilir.
Diş çəkimindən sonra qulluq:
Diş çəkildikdən sonra düzgün qayğı göstərmək sağalma prosesini sürətləndirir və fəsadların qarşısını alır:
Qanama: Diş çəkimindən sonra qanaxma baş verə bilər. Həkim qanaxmanı dayandırmaq üçün steril tənzif qoyur. Xəstənin bir neçə saat bu tənzifi dişləməsi qanaxmanı dayandırmağa kömək edir.
Şişkinlik və ağrı: Diş çəkimindən sonra müəyyən müddət şişlik və ağrı ola bilər. Buz kompresi tətbiq etmək və həkim tərəfindən təyin edilən ağrıkəsici dərmanları qəbul etmək bu simptomları yüngülləşdirə bilər.
Diş çıxarılmış yerin qorunması:
Çəkimdən sonra yaranan yara yerinin sağalması üçün ilk 24 saat ərzində isti qidalar, tünd rəngli içkilər (məsələn, qəhvə) və tütün istifadəsindən çəkinmək lazımdır.
Diş çıxarıldığı yerdə yaranan qan laxtası çıxarıldıqda, bu, sağalma prosesini ləngidə bilər və quru boşluq (dry socket) kimi adlandırılan ağrılı bir vəziyyətə səbəb ola bilər.
Yemək və içki: İlk gün yumşaq və sulu qidalar qəbul edilməli, sərt və ya dişləmək tələb edən qidalardan qaçınılmalıdır. Çəkimdən sonra ən azı 24 saat müddətində tütün və ya spirtli içkilərdən çəkinmək tövsiyə olunur.
Gündəlik ağız gigiyenası: Diş çəkildikdən sonra ağız gigiyenasına diqqət yetirmək vacibdir. Diş fırçalama zamanı diş çəkilən bölgəyə diqqət etmək və çox həssas yanaşmaq lazımdır. Tuzlu su ilə qarqara etmək də yara yerinin təmizlənməsinə kömək edir.
Diş çəkimi sonrası fəsadlar:
Quru boşluq (Dry socket): Diş çəkimindən sonra yaranan yerdə qan laxtasının çıxması nəticəsində yarada sağalmanın ləngiməsi və ağrı yaranması baş verə bilər. Bu vəziyyət quru boşluq adlanır və ciddi ağrıya səbəb ola bilər.
İnfeksiya: Diş çəkilən bölgədə infeksiya meydana gələ bilər. Bunun qarşısını almaq üçün həkim antibiotiklər təyin edə bilər.
Sinir zədələnməsi: Nadir hallarda, dişin yaxınlığında olan sinirlər zədələnə bilər, bu da üzün müəyyən hissəsində uyuşma və ya qarıncalanma hissinə səbəb ola bilər.
Proqnoz:
Diş çəkimi düzgün qayğı ilə problemsiz sağala bilər və xəstə normal həyatına qısa müddətdə qayıda bilər. Çəkim sonrası yaxşı qulluq göstərmək və həkimin göstərişlərinə əməl etmək sağalma prosesini sürətləndirir və fəsadların qarşısını alır.
