Dismenoreya Növləri
Primer Dismenoreya:
Əsasən gənc qadınlarda və yetkinlik dövründən sonra ortaya çıxan ağrılı menstruasiya.
Primer dismenoreya, ümumiyyətlə, hər hansı bir pelvik orqan xəstəliyi və ya struktur problemi olmadan baş verir.
Ağrı, menstruasiya başlamazdan bir neçə saat və ya gün əvvəl başlayır və adətən ilk bir neçə gün ərzində azalır.
Ağrı, alt qarında kəskin sancı və ya spazmlar şəklində ola bilər və kürək, bud və ya qasıq bölgəsinə yayıla bilər.
Sekonder Dismenoreya:
Dismenoreya, daha sonrakı yaşlarda ortaya çıxan və tez-tez pelvik orqanlarda müəyyən bir problemin və ya xəstəliyin nəticəsidir.
Əsas səbəblər arasında endometrioz, adenomyozis, fibroidlər, pelvik iltihabi xəstəlik (PID), uterin poliplər və ya reproduktiv orqanlarda digər problemlər yer alır.
Ağrı menstruasiya başlamazdan əvvəl və ya menstruasiya zamanı meydana gəlir və bəzən menstruasiya bitdikdən sonra da davam edə bilər.
Sekonder dismenoreya ağrısı, primer dismenoreyadan daha ağır ola bilər və bir neçə gün davam edə bilər.
Dismenoreyanın Səbəbləri
Primer Dismenoreya Səbəbləri:
Prostaglandinlərin Yüksək Səviyyəsi: Menstrual dövrün ilk günlərində uterusda yüksək miqdarda prostaglandin adlı kimyəvi maddələrin istehsalı artır. Bu maddələr, uterusun sancılmasına və ağrılı spazmalara səbəb olur.
Hormonal Dəyişikliklər: Menstruasiya dövründə hormon səviyyələrinin dəyişməsi, xüsusilə də östrojen və progesteron balanssızlığı ağrının şiddətini artıra bilər.
Sekonder Dismenoreya Səbəbləri:
Endometrioz: Uterus içərisindəki toxumanın (endometrium) uterusun xaricində böyüməsi. Bu vəziyyət güclü ağrıya və iltihaba səbəb ola bilər.
Adenomyozis: Endometriumun uterusun əzələ divarına daxil olması və orada böyüməsi.
Uterin Fibroidlər: Uterusda inkişaf edən xoşxassəli şişlər.
Pelvik İltihabi Xəstəlik (PID): Pelvik bölgədə infeksiya və ya iltihab.
Uterin Poliplər: Uterusun iç divarında böyüyən kiçik toxuma çıxıntıları.
Reproduktiv Orqanların Struktural Problemləri: Servikal stenoz (serviksin daralması) kimi problemlər.
Dismenoreyanın Simptomları
Ağrılı Kramp və Sancılar: Adətən alt qarın bölgəsində olur və bəzən arxa və ya bud bölgələrinə yayıla bilər.
Bulantı və Qusma
Baş Ağrısı
Yorğunluq və Enerji Azlığı
Baş Gicəllənməsi
İshal və ya Qəbizlik
Qarın Şişməsi və Yağsızlıq
Dismenoreyanın Müalicəsi və İdarə Olunması
Dismenoreyanın müalicəsi səbəbə, simptomların şiddətinə və fərdi ehtiyaclara görə dəyişir. Əsas müalicə üsulları:
Ağrı Kəsicilər və Dərmanlar:
NSAİİ (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs): İbuprofen, naproksen kimi dərmanlar, prostaglandin istehsalını azaldaraq ağrını və iltihabı yüngülləşdirə bilər.
Oral Kontraseptivlər (Doğum Kontrol Həbləri): Hormonal balansı tənzimləmək və menstruasiya sancılarını azaltmaq üçün istifadə olunur.
Hormon Təbili Dərmanlar: Hormon səviyyələrini tənzimləmək və endometrioz kimi hallarda simptomları yüngülləşdirmək üçün istifadə olunur.
Alternativ Müalicə Yolları:
Fizioterapiya və İsti Kompresslər: İsti kompresslər və ya isti duşlar qarın əzələlərini rahatlaşdırmağa kömək edə bilər.
Akupunktur və Akupressur: Bu üsullar bəzi qadınlarda menstrual ağrıların yüngülləşməsində təsirli ola bilər.
Yoga və Stress İdarəetmə Texnikaları: Stresi azaltmaq və əzələləri rahatlaşdırmaq üçün istifadə olunur.
Yaşam Tərzi Dəyişiklikləri:
Düzenli Məşq: Aerobik məşqlər, gərginliyi azaltmaq və qan dövranını yaxşılaşdırmaq üçün tövsiyə olunur.
Sağlam Pəhriz: Antioksidantlarla zəngin qidalar (meyvə, tərəvəz), kalsium və maqnezium tərkibli qidalar menstruasiya sancılarını yüngülləşdirməyə kömək edə bilər.
Kafein və Tuzun Azaldılması: Kafein və duzun həddindən artıq istehlakı menstruasiya sancılarını ağırlaşdıra bilər.
Cərrahi Müdaxilə:
Əgər sekonder dismenoreyanın səbəbi endometrioz, fibroidlər və ya digər struktur problemlərdirsə, cərrahi müdaxilə lazım ola bilər.
