Epilepsiya
Nədir?
Epilepsiya, beynin elektrik fəaliyyətində ani, nizamsız dəyişikliklər nəticəsində meydana gələn, təkrarlanan qıcolmalarla xarakterizə olunan bir nevroloji xəstəlikdir.
Əlamətlər
Qıcolmalar: Bədən hərəkətləri, duyğu dəyişiklikləri, şüur itkisi və ya bunların birləşməsi ilə müşahidə edilə bilər.
Aura: Qıcolmadan əvvəl baş verən və şəxsin qıcolmanın yaxınlaşdığını hiss etdiyi müəyyən simptomlar (məsələn, qəribə qoxular və ya dadlar).
Müvəqqəti Şüur İtkisi: Qıcolmalar zamanı və ya sonra müvəqqəti yaddaş itkisi və ya şüurun dəyişməsi.
Diaqnostika
EEG (Elektroensefaloqramma): Beynin elektrik fəaliyyətini ölçmək və anormal dalğaları müəyyən etmək üçün.
MRT və ya KT: Beyində struktur anomaliyaları müəyyən etmək üçün görüntüləmə testləri.
Qan Testləri: Qıcolmaların səbəbini müəyyən etmək üçün metabolik və genetik testlər.
Müalicə
Dərmanlar: Antiepileptik dərmanlar qıcolmaların tezliyini və şiddətini azaltmaq üçün istifadə edilir.
Cərrahiyyə: Şiş, yaralar və ya anormal beyin toxumasının çıxarılması.
Vagus Siniri Stimulyasiyası (VNS): Elektrik cihazının vagus sinirinə bağlanaraq qıcolmaların idarə edilməsi.
Ketogenik Diyet: Yüksək yağlı, aşağı karbohidratlı diyet qıcolmaların idarə edilməsinə kömək edə bilər.
Digər Hərəkət Pozğunluqları
Parkinson Xəstəliyi
Nədir?: Beyində dopamin istehsal edən hüceyrələrin tədricən itirilməsi nəticəsində meydana gələn xroniki və irəliləyən bir sinir sistemi xəstəliyidir.
Əlamətlər: Titrləmə, əzələ sərtliyi, yavaş hərəkətlər (bradikineziya) və balans problemləri.
Müalicə: Levodopa və dopamin agonistləri kimi dərmanlar; dərin beyin stimulyasiyası (DBS) cərrahiyyəsi.
Huntington Xəstəliyi
Nədir?: Genetik bir xəstəlikdir və beynin bəzi bölgələrində sinir hüceyrələrinin degenerasiyası ilə xarakterizə olunur.
Əlamətlər: Hərəkətlərin idarə olunmasında çətinlik, koqnitiv azalmanın irəliləməsi və psixoloji dəyişikliklər.
Müalicə: Simptomları yüngülləşdirən dərmanlar; fiziki, peşə və nitq terapiyası.
Tourette Sindromu
Nədir?: Sinir sisteminin tiklər (istəmədən yaranan hərəkət və ya səslər) ilə xarakterizə olunan bir xəstəliyidir.
Əlamətlər: Birdən-birə yaranan və təkrarlanan hərəkət və səs tikləri.
Müalicə: Dərmanlar; davranış terapiyası və təhsilli dəstək.
Distoniya
Nədir?: Əzələ spazmı və qeyri-iradi hərəkətlərlə xarakterizə olunan bir sinir sistemi pozğunluğudur.
Əlamətlər: Əzələlərin uzun müddətli sıxılması, anormal bədən duruşları və ağrılı spazmlar.
Müalicə: Botulinum toksin inyeksiyaları; dərmanlar; fiziki terapiya.
Esansial Tremor
Nədir?: Ən yaygın hərəkət pozğunluqlarından biridir və əl, baş və ya digər bədən hissələrinin titrəməsi ilə xarakterizə olunur.
Əlamətlər: Əllərin və ya başın qeyri-iradi titrəməsi, xüsusən də hərəkət zamanı.
Müalicə: Beta-blokerlər, anti-konvulsantlar; dərin beyin stimulyasiyası (DBS) cərrahiyyəsi.
Ümumi Diaqnostika və Müalicə Yolları
Diaqnostika
Neyroloji Müayinə: Sinir sisteminin vəziyyətini qiymətləndirmək üçün.
EEG: Beynin elektrik fəaliyyətini ölçmək üçün.
MRT və ya KT: Beyin strukturlarını və anomaliyaları müəyyən etmək üçün.
Genetik Testlər: Genetik xəstəlikləri və mutasiyaları müəyyən etmək üçün.
Müalicə
Dərmanlar: Hər bir xəstəlik üçün xüsusi dərmanlar.
Cərrahi Müdaxilələr: Zərurət olduqda.
Fiziki Terapiya: Hərəkət qabiliyyətini və əzələ gücünü artırmaq üçün.
Ergoterapiya: Gündəlik fəaliyyətləri daha asan yerinə yetirmək üçün.
Psixoloji Dəstək: Xəstəliyin emosional və psixoloji təsirlərini idarə etmək üçün.
Nəticə
Epilepsiya və digər hərəkət pozğunluqları ciddi sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər, lakin erkən diaqnoz və düzgün müalicə ilə bu vəziyyətlərlə mübarizə aparmaq mümkündür. Əgər hər hansı bir narahatlıq və ya sualınız varsa, dərhal tibbi yardım almaq və mütəxəssis məsləhəti almaq vacibdir.
