1. Ertələmə Davranışı Nədir?
📌 Ertələmə, lazımi işi bilə-bilə gecikdirmək və onun yerinə daha asan və ya az vacib işlərə üstünlük verməkdir.
✅ Bir işi ertələdikdə insanlar adətən belə düşünürlər:
"Sonra edərəm, indi bunun üçün vaxtım yoxdur."
"İlham gələndə başlayacam."
"Mən indi hazır deyiləm, sonra daha yaxşı edərəm."
💡 Lakin ertələmə daha çox psixoloji faktorlardan qaynaqlanır və real vaxt çatışmazlığı ilə bağlı olmaya bilər.
2. Ertələmənin Əsas Səbəbləri
📌 İnsanlar müxtəlif səbəblərdən ertələmə davranışı sərgiləyə bilərlər.
🔹 1. Perfeksionizm və Qorxu
✅ “Mükəmməl etməliyəm, yoxsa heç başlamamalıyam” düşüncəsi işi gecikdirir.
✅ Uğursuzluq qorxusu insanı işə başlamaqdan çəkindirir.
✅ Nəticə: İnsan işi tam görməmək üçün heç başlamır və ya gecikdirir.
💡 Düşüncə dəyişikliyi: “Bitmiş bir iş, mükəmməl olmayan bir işdən daha yaxşıdır.”
🔹 2. Motivasiya Çatışmazlığı və Təxirə Salınan Mükafatlar
✅ İnsan beyninin təbii meyli daha tez mükafat əldə etməkdir.
✅ Uzaq gələcəkdə nəticə verəcək bir iş daha az cəlbedici görünür.
✅ Nəticə: İnsan dərhal məmnuniyyət verən şeylərə yönəlir (sosial media, əyləncə, başqa asan tapşırıqlar).
💡 Düşüncə dəyişikliyi: “Kiçik addımlarla irəliləmək belə, tam başlamamaqdan daha yaxşıdır.”
🔹 3. İşin Çox Böyük Görünməsi və Haradan Başlamağı Bilməmək
✅ Çox böyük və çətin görünən işlər insanı qorxudur.
✅ Məqsədlər aydın olmadığı üçün haradan başlamaq lazım olduğu bilinmir.
✅ Nəticə: İnsan işi tamamilə gecikdirir və başlamaqdan qaçır.
💡 Həll yolu: İşi kiçik hissələrə bölmək və sadə addımlarla başlamaq.
🔹 4. Fokuslanma Problemləri və Yayındırıcılar
✅ Sosial media, telefon bildirişləri və ətraf mühit diqqəti yayındırır.
✅ İşə başlamadan əvvəl diqqət cəmləmək çətinləşir.
✅ Nəticə: İnsan asan və əyləncəli olan şeylərə yönəlir.
💡 Həll yolu: Yayındırıcılardan uzaqlaşmaq və diqqət artıran üsullardan istifadə etmək.
3. Ertələmənin Nəticələri
📌 Ertələmənin uzunmüddətli təsirləri insanın həm psixoloji, həm də peşəkar həyatına mənfi təsir edə bilər.
❌ Stress və narahatlıq artır → İşlər yığıldıqca stress və günahkarlıq hissi artır.
❌ Məhsuldarlıq azalır → Lazımsız vaxt itkisi məhsuldarlığı aşağı salır.
❌ Özünəinam zəifləyir → İşləri gecikdirmək özünü uğursuz hiss etdirməyə başlayır.
❌ Son dəqiqə təlaşına səbəb olur → İşləri bitirmək üçün həddindən artıq təzyiq yaradır.
💡 Ertələmə, insanın psixoloji vəziyyətinə və həyat keyfiyyətinə ciddi təsir edə bilər.
4. Ertələməni Necə Dəf Etmək Olar?
💡 Aşağıdakı strategiyalar ertələməni idarə etməyə və məhsuldarlığı artırmağa kömək edə bilər.
🔹 1. İşləri Kiçik Hissələrə Bölmək (2 Dəqiqə Qaydası)
✅ İşin böyük görünməsinin qarşısını almaq üçün onu kiçik tapşırıqlara ayırın.
✅ “İşə cəmi 2 dəqiqə başla” düşüncəsi ilə hərəkət edin – bu, prosesi başlamağı asanlaşdırır.
💡 Kiçik addımlarla başlamaq motivasiyanı artırır və işə başlamağı asanlaşdırır.
🔹 2. Pomodoro Texnikasından İstifadə Edin
✅ 25 dəqiqə tam fokuslanıb işləyin, sonra 5 dəqiqə fasilə verin.
✅ Bu texnika beynin diqqətini uzun müddət qorumasına kömək edir.
💡 Qısa fasilələrlə işləmək, işi daha az qorxuducu edir və diqqət artırır.
🔹 3. “5 Saniyə Qaydası” ilə Hərəkət Edin
✅ İşə başlamağa tərəddüd etdikdə, 5-ə qədər sayıb dərhal başlamağa məcbur olun.
✅ Bu metod beynin “güvənli rejimə” qayıtmasını dayandırır və hərəkətə keçməyə kömək edir.
💡 Təxirə salma anlarında bu qayda sizi sürətli şəkildə hərəkətə keçirəcək.
🔹 4. Çətin Tapşırıqları Gündə Ən Enerjili Olduğunuz Vaxt Edin
✅ Hər kəsin enerjisi yüksək olduğu müəyyən saatlar var (səhər və ya günorta).
✅ Ən çətin və vacib işləri məhz bu saatlarda etməyə çalışın.
💡 Zehni enerjinizi ən çox tələb edən tapşırıqlara fokuslanmaq üçün uyğun vaxtı müəyyən edin.
🔹 5. Özünüzə Kiçik Mükafatlar Təklif Edin
✅ Görülən işdən sonra özünüzü kiçik bir mükafatla sevindirin.
✅ Bu mükafat bir fincan qəhvə, bir neçə dəqiqə istirahət və ya sevdiyiniz bir fəaliyyət ola bilər.
💡 Beyni pozitiv gücləndirmək ertələməni azaltmağa kömək edir.
🔹 6. Ən Vacib Tapşırıqları Prioritet Edin
✅ “Eisenhower Matrisi” ilə işləri vaciblik və təciliyə görə sıralayın.
✅ Hər gün ən vacib 3 işi müəyyən edin və ilk onları tamamlayın.
💡 Prioritetlər müəyyən edildikdə, diqqətinizi nəyə yönəltməli olduğunuzu daha yaxşı bilirsiniz.
5. Nəticə: Ertələmə Davranışına Nəzarət Etmək Mümkündür!
✨ İşləri kiçik hissələrə bölmək ertələməni azaldır.
✨ Pomodoro texnikası və fokuslanma strategiyaları məhsuldarlığı artırır.
✨ Ertələmənin səbəblərini anlamaq və düzgün strategiyalar tətbiq etmək sizi daha motivasiyalı edəcək.
💡 Unutmayın: “Daha sonra” heç vaxt gəlməyə bilər. Ən yaxşı vaxt indi başlamaqdır! 🚀😊
