Kəllə Deformasiyalarının Növləri
1. Kraniyosinostoz
Kraniyosinostoz, kəllənin tikiş adlanan sümükləri arasındakı bağların (süturların) erkən bağlanması nəticəsində yaranan bir vəziyyətdir. Bu, kəllə sümüyünün anormal böyüməsinə və formasına səbəb olur.
Sagittal Kraniyosinostoz (Scaphocephaly): Kəllənin yuxarı hissəsində sagittal tikişin erkən bağlanması nəticəsində kəllə uzun və dar olur.
Koronal Kraniyosinostoz (Anterior Plagiocephaly): Bir və ya hər iki koronal tikişin erkən bağlanması nəticəsində kəllənin ön hissəsi asimmetrik olur.
Metopik Kraniyosinostoz (Trigonocephaly): Metopik tikişin erkən bağlanması nəticəsində alın hissəsi üçbucaq şəkilli olur.
Lambdoid Kraniyosinostoz (Posterior Plagiocephaly): Lambdoid tikişin erkən bağlanması nəticəsində kəllənin arxa hissəsi asimmetrik olur.
2. Plagiocephaly
Plagiocephaly, kəllənin arxa və ya yan hissəsinin yastı olması nəticəsində yaranan asimmetrik kəllə formasına deyilir. Bu vəziyyət adətən körpələrin eyni mövqedə uzun müddət yatması nəticəsində yaranır.
Deformational Plagiocephaly: Adətən təzyiq nəticəsində yaranır və tikişlərin erkən bağlanması ilə əlaqəli deyil.
3. Brachycephaly
Brachycephaly, kəllənin geniş və yastı olması ilə xarakterizə olunur. Bu vəziyyət də körpələrin eyni mövqedə uzun müddət yatması nəticəsində yaranır.
4. Scaphocephaly
Scaphocephaly, kəllənin uzun və dar olması ilə xarakterizə olunur və adətən sagittal tikişin erkən bağlanması nəticəsində yaranır.
Əlamətlər və Diaqnostika
Əlamətlər
Kəllənin asimmetrik və ya anormal forması
Baş ölçüsündə anormallıqlar
Qulaqların və ya gözlərin qeyri-adi mövqeləri
Kəllə tikişlərinin görünməsi və ya əl ilə hiss edilməsi
Yaxşı açılmayan fontanellər (körpələrin başındakı yumşaq sahələr)
Diaqnostika
Fiziki Müayinə: Kəllə formasının vizual və əl ilə yoxlanılması.
Radioloji Testlər: X-ray, CT (Kompüter Tomoqrafiyası) və ya MRI (Maqnit Rezonans Tomoqrafiyası) ilə kəllə tikişlərinin vəziyyətinin və sümüklərin formasının qiymətləndirilməsi.
Müalicə Yolları
1. Qeyri-Cərrahi Müalicə
Mövqe Dəyişiklikləri: Körpələrin yatış mövqeyinin dəyişdirilməsi, təzyiqin bərabər paylanması və kəllənin normal formaya gəlməsi üçün.
Baş Qoruyucu Kaskalar (Helmet Therapy): Xüsusi dizayn edilmiş kaskalar vasitəsilə kəllənin formasını düzəltmək.
2. Cərrahi Müdaxilə
Kranioplastika: Kəllənin formasını düzəltmək və normal böyüməsini təmin etmək üçün cərrahi müdaxilə.
Tikişlərin Açılması və Yenidən Şəkilləndirilməsi: Erkən bağlanmış tikişlərin açılması və kəllə sümüklərinin yenidən formalaşdırılması.
Profilaktika və Dəstək
Mövqe Dəyişiklikləri: Körpələrin yatış mövqeyinin dəyişdirilməsi və təzyiqin bərabər paylanması üçün müntəzəm olaraq mövqelərinin dəyişdirilməsi.
Fizioterapiya: Kəllə deformitələrinin qarşısını almaq və mövqeyi düzəltmək üçün fiziki terapiya.
Erkən Müdaxilə: Kəllə deformitələrinin erkən mərhələdə aşkarlanması və müalicə edilməsi daha yaxşı nəticələr verir.
Nəticə
Kəllə deformasiyaları ciddi narahatlıqlara və potensial sağlamlıq problemlərinə səbəb ola bilər. Erkən diaqnoz və müvafiq müalicə ilə bu vəziyyətlərin əksəriyyəti uğurla idarə edilə bilər. Kəllə deformitəsi əlamətləri müşahidə edildikdə, dərhal tibbi yardım almaq vacibdir. Həkim və ya mütəxəssis məsləhəti ilə müvafiq müalicə və dəstək proqramı təyin edilməlidir.
