Kəskin Revmatik Qızdırma (KRQ)
Səbəbləri
Streptokok Boğaz İnfeksiyası: A qrup beta-hemolitik streptokok (GAS) infeksiyası.
İmmun Cavab: Streptokok infeksiyasına qarşı bədəndə anormal bir immun cavab.
Simptomları
Ürək: Kardit (ürək iltihabı) — sinə ağrısı, nəfəs darlığı, yorğunluq.
Oynaqlar: Artrit — şişmiş, ağrılı oynaqlar, adətən dizlər, dirsəklər, biləklər və ayaq biləkləri.
Dəri: Eritema marginatum — dəri səthində qaşınmayan qırmızı döküntülər; subkutan nodüllər — dərialtı sərt düyünlər.
Sinir Sistemi: Sydenham xoreası — nəzarətsiz hərəkətlər, əzələ zəifliyi, emosional qeyri-sabitlik.
Ümumi Simptomlar: Qızdırma, yorğunluq, iştahsızlıq.
Revmatik Ürək Xəstəliyi (RÜX)
Səbəbləri
Təkrarlayan KRQ Epizodları: KRQ-in təkrarlamaları ürək qapaqlarında qalıcı zədələnmələrə gətirib çıxarır.
Qapaq Zədələnməsi: Mitral qapaq ən çox təsirlənir, sonra isə aorta və digər qapaqlar.
Simptomları
Ürək Üfürümü: Ürəkdə anormal səslər.
Nəfəs Darlığı: Ürək qapaqlarının zədələnməsi nəticəsində.
Yorğunluq və Zəiflik: Ürək funksiyasının azalması səbəbindən.
Sinə Ağrısı: Kardit nəticəsində.
Şişkinlik: Ayaqlarda və ayaq biləklərində ödem.
Diaqnoz
Kəskin Revmatik Qızdırma
Tibbi Tarix və Fiziki Müayinə: Streptokok boğaz infeksiyası tarixi və fiziki müayinə.
Jones Kriteriyaları: Major və minor kriteriyaların istifadəsi ilə diaqnoz qoyulur.
Major Kriteriyalar: Kardit, poliartikular artrit, Sydenham xoreası, eritema marginatum, subkutan nodüllər.
Minor Kriteriyalar: Qızdırma, artaljiya (oynaq ağrısı), yüksəlmiş iltihab markerləri (ESR, CRP), uzanmış PR intervalı (EKQ).
Boğaz Mədəniyyəti və Seroloji Testlər: Streptokok infeksiyasını təsdiqləmək üçün.
Revmatik Ürək Xəstəliyi
Ekokardioqrafiya: Ürək qapaqlarının vəziyyətini qiymətləndirmək üçün.
EKQ: Ürəyin elektrik fəaliyyətini yoxlamaq üçün.
X-ray: Ürəyin və ağciyərlərin vəziyyətini qiymətləndirmək üçün.
Doppler Ultrasonoqrafiya: Qan axınının və qapaqların funksiyasının qiymətləndirilməsi.
Müalicə
Kəskin Revmatik Qızdırma
Antibiotiklər: Streptokok infeksiyasını aradan qaldırmaq üçün (penisillin və ya digər uyğun antibiotiklər).
İltihab Əleyhinə Dərmanlar: Aspirin və ya digər NSAID-lər artriti və karditi idarə etmək üçün.
Kortikosteroidlər: Şiddətli kardit hallarında.
Yataq İstirahəti: Simptomların idarə edilməsi və bərpa üçün.
Revmatik Ürək Xəstəliyi
Uzunmüddətli Antibiotik Profilaktikası: KRQ təkrarlanmasının qarşısını almaq üçün (məsələn, benzatin penisillin G).
Ürək Qapağı Cərrahiyyəsi: Şiddətli qapaq zədələnməsi hallarında qapaq təmiri və ya dəyişdirilməsi.
Dərman Müalicəsi: Ürək çatışmazlığını idarə etmək üçün diuretiklər, ACE inhibitorları, beta-blokatorlar.
Qarşısının Alınması
Streptokok Boğaz İnfeksiyasının Müalicəsi: Streptokok boğaz infeksiyalarını erkən diaqnoz və müalicə etmək KRQ-nin qarşısını ala bilər.
Uzunmüddətli Antibiotik Profilaktikası: KRQ keçirmiş şəxslərə təkrarlamanın qarşısını almaq üçün.
Nəticə
Kəskin revmatik qızdırma və revmatik ürək xəstəliyi ciddi və həyati təhlükə yarada bilən vəziyyətlərdir, lakin erkən diaqnoz, müalicə və uzunmüddətli izləmə ilə bu xəstəliklərin idarə edilməsi mümkündür. Bu vəziyyətlərdən şübhələnildikdə dərhal bir kardioloq və ya pediatrla məsləhətləşmək vacibdir.
