Korroziv Ezofagit
Səbəbləri
Korroziv ezofagit adətən güclü kimyəvi maddələrin qida borusu ilə təması nəticəsində yaranır. Bu vəziyyət qida borusu divarlarının kimyəvi yanıqlara məruz qalmasına səbəb olur. Əsas səbəblər aşağıdakılardır:
Turşular və Qələvilər: Ev təmizləyici vasitələr, batareya turşusu, məişət kimyəvi maddələri (məsələn, ağartıcılar, yuyucu maddələr) və digər aşındırıcı maddələrin təsadüfi və ya qəsdən udulması.
Yandırıcı Maye və Qazlar: Yandırıcı kimyəvi maddələrdən, yuyucu mayelərdən və ya sənaye qazlarından təsirlənmə.
Medikamentlər: Bəzi dərmanların, xüsusilə də uzun müddətli və yüksək dozada istifadəsi, qida borusunda aşındırıcı təsir göstərə bilər (məsələn, qeyri-steroid antiinflamatuar dərmanlar (NSAİİ), antibiotiklər).
Simptomları
Korroziv ezofagit simptomları, zədələnmənin şiddətindən asılı olaraq müxtəlif ola bilər:
Qida Borusunda Yanma və Ağrı: Əsas simptom qida borusunda şiddətli yanma və ağrıdır, bu da yemək və su udarkən artır.
Dizfagiya (Udqunmada Çətinlik): Qida borusunda şişkinlik və iltihab udqunma çətinliyinə səbəb ola bilər.
Hematemesis (Qan Qusması): Qida borusu divarlarının ciddi zədələnməsi nəticəsində qanaxma meydana gələ bilər.
Səs Dəyişiklikləri və Öskürək: Aşındırıcı maddələr nəfəs borusunu da zədələyə bilər, bu da səsdə dəyişikliklərə və öskürəyə səbəb ola bilər.
Ağır Hallarda Tənəffüs Çətinliyi: Tənəffüs yollarına zərər verilərsə, nəfəs darlığı və tənəffüs çətinliyi yaranar.
Müalicə Yolları
Korroziv ezofagit təcili tibbi müdaxilə tələb edir. Müalicə üsulları zədələnmənin ağırlığından asılıdır:
Təcili Yardım: Kimyəvi maddələrin udulmasından sonra dərhal tibbi yardım alınmalıdır. Qusmağa məcbur edilməməli, çünki bu, əlavə zədələnməyə səbəb ola bilər.
Mədənin Boşaldılması: Mədə zondunun qoyulması və zədələyici maddələrin çıxarılması mümkündür. Bu, yalnız zədələnmənin dərhal aşkarlanmasından sonra həyata keçirilir.
Dərman Müalicəsi: Proton pompası inhibitorları (PPİ), H2 reseptor antagonistləri və kortikosteroidlər istifadə edilə bilər. Bu dərmanlar iltihabı azaltmağa və sağalma prosesini sürətləndirməyə kömək edə bilər.
Endoskopik Prosedurlar: Ağır hallarda qida borusunda stenoz (daralma) inkişaf etdikdə endoskopik dilatasiya prosedurları lazım ola bilər.
Cərrahi Müdaxilə: Qida borusunun perforasiyası və ya ciddi daralması vəziyyətində cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.
Aşındırıcı Qastrit
Səbəbləri
Aşındırıcı qastrit, mədənin selikli qişasının kimyəvi maddələr, dərmanlar və ya infeksiyalar səbəbindən zədələnməsi və iltihablanmasıdır. Əsas səbəblər aşağıdakılardır:
Qeyri-Steroid Antiinflamatuar Dərmanlar (NSAİİ): Uzun müddətli və ya yüksək dozada NSAİİ istifadəsi mədə selikli qişasının qoruyucu qatını zəiflədərək iltihaba və eroziyaya səbəb ola bilər.
Alkoqol: Həddindən artıq alkoqol istifadəsi mədənin qoruyucu qatını zədələyərək qastritə səbəb ola bilər.
Turşular və Qələvilər: Eyni zamanda mədəyə də təsir edən kimyəvi maddələrdən təsirlənmə.
Helicobacter pylori Infeksiyası: Bu bakteriya mədə divarını zədələyərək qastrit və xoraların inkişafına səbəb ola bilər.
Stress və Yanıqlar: Şiddətli fiziki və ya emosional stress, böyük yanıqlar və ya ciddi travmalar aşındırıcı qastritə səbəb ola bilər.
Simptomları
Aşındırıcı qastritin simptomları müxtəlif ola bilər və fərqli dərəcələrdə özünü göstərə bilər:
Epigastral Ağrı və Yanma Hissi: Mədə nahiyəsində ağrı, yanma və diskomfort hissi baş verə bilər.
Ürəkbulanma və Qusma: Qida qəbulundan sonra ürəkbulanma və hətta qanla qarışıq qusma (hematemez) müşahidə oluna bilər.
Qara Nəcisin Olması (Melena): Mədə qanaxması nəticəsində nəcisin rəngi tündləşə bilər.
İştahın İtməsi və Şişkinlik: İştahın azalması və yeməkdən sonra şişkinlik hissi.
Müalicə Yolları
Aşındırıcı qastritin müalicəsi əsasən səbəbə yönəlib və simptomları yüngülləşdirməyə yönəlib:
Dərman Müalicəsi:
Proton Pompası İnhibitorları (PPİ): Mədə turşusu istehsalını azaltmaq və zədələnmiş selikli qişanın sağalmasını təmin etmək üçün istifadə edilir.
Antasidlər və H2 Reseptor Antagonistləri: Mədə turşusunun neytrallaşdırılması və iltihabın azaldılması üçün istifadə olunur.
Antibiotiklər: Helicobacter pylori infeksiyası varsa, onu aradan qaldırmaq üçün antibiotiklər istifadə edilir.
Həyat Tərzi Dəyişiklikləri: Alkoqoldan uzaq durmaq, turşulu qidalardan çəkinmək, qida qəbulunu az-az və tez-tez etmək, siqareti buraxmaq və stressin idarə edilməsi tövsiyə edilir.
Endoskopik Prosedurlar: Qastritin ağırlaşdığı hallarda qanaxmanın dayandırılması üçün endoskopik müalicə tətbiq oluna bilər.
Xəstəxana Şəraitində Müalicə: Ciddi hallarda və ya qanaxma zamanı xəstənin xəstəxanada müşahidəsi və dəstəkləyici müalicə tələb oluna bilər.
Nəticə
Korroziv ezofagit və aşındırıcı qastrit ciddi və potensial olaraq həyat təhlükəsi yaradan vəziyyətlərdir. Bu xəstəliklərin erkən diaqnozu və düzgün müalicəsi, komplikasiyaların qarşısını almaqda və xəstənin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaqda vacibdir. Xəstələrdə kimyəvi maddələrin təsadüfi udulması və ya digər zədələnmələr baş verərsə, dərhal tibbi yardım axtarılmalıdır.