Koklear İmplantın Ünsürləri
Koklear implant iki əsas hissədən ibarətdir:
Xarici Komponent:
Mikrofon: Səs dalğalarını toplayır və prosessora göndərir.
Danışıq Prosessoru: Toplanan səsləri rəqəmsal siqnallara çevirir və bu siqnalları implantın daxili hissəsinə göndərir.
Transmitter (Yayıcı): Prosessordan gələn məlumatları dərinin üzərindəki maqnit vasitəsilə daxili implantata ötürür.
Daxili Komponent:
İmplant Resiveri (Alıcısı): Dərinin altına cərrahi olaraq yerləşdirilir və transmitterdən gələn siqnalları qəbul edir.
Elektrod Dizisi: Kokleaya yerləşdirilən və eşitmə sinirini birbaşa stimullaşdıran elektrod zənciri. Bu, elektrik siqnallarını eşitmə sinirinə göndərir, beləliklə, beynin səs kimi qəbul etdiyi sinir impulslarına çevrilir.
Koklear İmplantasiya Proseduru
Diaqnoz və Seçim Prosesi:
Audioloji Qiymətləndirmə: Eşitmə itkisi dərəcəsini və növünü müəyyən etmək üçün audiometriya, nitq audiometriyası və otoakustik emissiyalar (OAE) kimi testlər aparılır.
Tibbi Qiymətləndirmə: İmplantasiya üçün tibbi uyğunluğun təyin edilməsi üçün ENT mütəxəssisi və ya otorinolaringoloq tərəfindən müayinə edilir.
Görüntüləmə: Koklear strukturların vəziyyətini qiymətləndirmək üçün kompyuter tomoqrafiyası (KT) və maqnit rezonans tomoqrafiyası (MRT) aparılır.
Kriteriyalara Uyğunluq: Koklear implantasiya adətən ağır və ya çox ağır dərəcədə eşitmə itkisi olan, ənənəvi eşitmə cihazlarından faydalanmayan və eşitmə siniri sağlam olan xəstələr üçün nəzərdə tutulur.
Cərrahi Əməliyyat:
Anesteziya: Əməliyyat ümumi anesteziya altında aparılır.
İmplantın Yerləşdirilməsi: Cərrah mastoid sümüyündə (qulaq arxasında) kiçik bir kəsik edir və kokleanın içərisinə elektrodları yerləşdirmək üçün bir boşluq açır.
Daxili Komponentlərin Yerləşdirilməsi: Elektrodlar kokleanın içərisinə yerləşdirilir və implantın alıcısı dərinin altına sabitlənir.
Testlər və Yoxlama: Əməliyyat zamanı elektrodların düzgün işlədiyini yoxlamaq üçün sınaqlar aparılır.
Əməliyyatdan Sonra: Əməliyyat ümumiyyətlə 1-2 saat davam edir və xəstə bir neçə saat və ya bir gecə müşahidə altında saxlanıla bilər.
Aktivasiya və Reabilitasiya:
İmplantın Aktivləşdirilməsi: Əməliyyatdan təxminən 2-4 həftə sonra implant aktivləşdirilir. Danışıq prosessoru və xarici komponentlər uyğun şəkildə yerləşdirilir və ilkin ayarlar edilir.
Reabilitasiya və Adaptasiya: Reabilitasiya müddətində danışıq və eşitmə terapevtləri ilə təlimlər tələb olunur. Xəstələr yeni eşitmə təcrübələrinə alışmaq üçün səs təlimləri, nitq terapiyası və digər reabilitasiya proqramlarına qatılırlar.
Koklear İmplantın Faydaları
Eşitmə Qabiliyyətinin Yaxşılaşdırılması: Koklear implant eşitmə qabiliyyətini bərpa edə bilər və ağır eşitmə itkisi olan xəstələrə səsləri, nitqi və ətraf mühit səslərini tanımağa imkan verir.
Nitq Anlayışının Artması: Xüsusilə erkən yaşda implantasiya olunan uşaqların nitq və dil bacarıqlarında əhəmiyyətli inkişaf müşahidə olunur.
Sosial və Təhsil Faydaları: İmplantlar uşaqların məktəbdə və gündəlik sosial fəaliyyətlərdə daha yaxşı inteqrasiya olunmasına kömək edir.
Ətraf Səslərin Tanınması: Ətraf mühit səslərini (məsələn, avtomobil səsləri, siqnallar, quş səsləri) tanımaq, təhlükəsizliyi artırmaq və həyat keyfiyyətini yüksəltmək üçün vacibdir.
Koklear İmplantın Riskləri və Məhdudiyyətləri
Cərrahi Risklər: Qanaxma, infeksiya, yara, üz sinirinin zədələnməsi, baş gicəllənməsi və ya baş ağrısı kimi əməliyyatla əlaqəli risklər mövcuddur.
İmplant Komplikasiyaları: Cihazın yerindən çıxması, elektrodların düzgün yerləşməməsi və ya cihazın zədələnməsi kimi problemlər baş verə bilər.
Məhdud Əlaqə: Koklear implant bəzi su idmanları və maqnit rezonans tomoqrafiyası kimi müəyyən tibbi prosedurlar zamanı çıxarılmalıdır.
Daimi Eşitmə: Cihaz xaric edildikdə və ya xarici komponent çıxarıldıqda eşitmə təmin olunmur.
İmplantdan Sonra Adaptasiya: Xəstələr, xüsusən də böyüklər, yeni eşitmə təcrübələrinə alışmaq üçün zaman və intensiv reabilitasiya tələb edə bilər.
Kimlər Üçün Uyğundur?
Ağır və ya Çox Ağır Eşitmə İtkisi: Ənənəvi eşitmə cihazlarından faydalanmayan və audioloji testlərdə ağır eşitmə itkisi göstərən xəstələr.
Sağlam Eşitmə Siniri: Eşitmə siniri zədələnməyibsə və ya funksionaldırsa.
Reabilitasiya Potensialı: Reabilitasiya proqramına qoşulmaq və yeni eşitmə təcrübəsinə uyğunlaşmaq üçün motivasiyası və qabiliyyəti olan uşaqlar və böyüklər.
Ciddi Tibbi Əks Göstəriş Olmayanlar: Xüsusi tibbi vəziyyətləri olmayan və cərrahi müdaxilə üçün uyğun olan şəxslər.
Alternativlər
Ənənəvi Eşitmə Cihazları: Daha yüngül və orta dərəcədə eşitmə itkisi olan xəstələr üçün ənənəvi eşitmə cihazları ilk seçim ola bilər.
Auditory Brainstem İmplant (ABI): Eşitmə siniri funksional olmadıqda və ya kokleanın strukturu zədələndikdə, birbaşa beyin kökündə eşitmə sinirlərini stimullaşdırmaq üçün istifadə olunan bir cihazdır.
Hibrid İmplantlar: Qismən eşitmə itkisi olan və aşağı frekanslarda eşitmə qabiliyyəti qismən qorunan xəstələr üçün, həm akustik, həm də elektrik stimulyasiyalı cihazlar mövcuddur.
