Ümumi Qidalanma Prinsipləri
1. Porsiya Ölçülərinə Diqqət
Kiçik və Tez-Tez Yemək: Böyük porsiyalar yerinə, gündə 5-6 kiçik yemək yemək həzm sistemini yükləməmək üçün tövsiyə edilir.
2. Yavaş Yemək
Yavaş Yemək və Yaxşı Çeynəmək: Yavaş yemək və qidaları yaxşıca çeynəmək həzmi asanlaşdırır və mədə narahatlığını azaldır.
3. Müntəzəm Yemək Saatları
Müntəzəm Yemək: Yemək vaxtlarının müntəzəm olması həzm sisteminin işini tənzimləməyə kömək edir.
Qida Seçimləri
1. Ağrını Azaldan Qidalar
Düyü, Kartof, və Kərəviz: Bu qidalar həzmi asanlaşdırır və mədədə qıcıqlanma yaratmır.
Paxlalılar: Qaz yarada bilən paxlalıları yaxşıca bişirmək və ya məhdudlaşdırmaq lazımdır.
2. Lifli Qidalar
Həzm Problemlərinə görə Seçim: Bağırsaq funksiyasını normallaşdırmaq üçün kifayət qədər lif qəbul etmək vacibdir. Qəbizlik üçün həll olunan liflər (yulaf, meyvə), ishal üçün həll olunmayan liflər (tam buğda məhsulları) istifadə edilə bilər.
3. Proteinlər
Az Yağlı Proteinlər: Toyuq, hinduşka, balıq və az yağlı süd məhsulları kimi protein mənbələri həzm sistemini çox yükləmədən protein təmin edir.
4. Sağlam Yağlar
Sağlam Yağlar: Zeytun yağı və avokado kimi sağlam yağlar istifadə edilə bilər, lakin yağlı və qızartma qidalardan çəkinmək lazımdır.
Mədə və Bağırsaq Xəstəliklərinə Xüsusi Qidalanma
1. Qastrit və Mədə Yaraları
Məhdudlaşdırma: Turşulu qidalar, kofein, spirt və ədviyyatlı qidalardan çəkinin.
Tərəvəz və Meyvələr: Turşulu meyvələrdən (portağal, limon) və qıcqırtıya səbəb olan tərəvəzlərdən (soğan, sarımsaq) çəkinin.
2. Gastroezofageal Reflüks Xəstəliyi (GERD)
Məhdudlaşdırma: Kofein, şokolad, spirt, nanə, ədviyyatlı qidalar və yağlı qidalardan çəkinin.
Kiçik Porsiyalar: Gündə kiçik porsiyalarla yemək yemək və yeməkdən sonra dərhal yatmamaq tövsiyə olunur.
3. İrritabl Bağırsaq Sindromu (IBS)
FODMAPs: Yüksək FODMAP tərkibli qidalardan çəkinmək (soğan, sarımsaq, bəzi paxlalılar) və aşağı FODMAP tərkibli qidalar seçmək (qaynadılmış kartof, banan).
Liflər: Qəbizlik üçün həll olunan liflər (yulaf, meyvə) və ishal üçün həll olunmayan liflər (tam buğda məhsulları) istifadə edilə bilər.
4. Kron və ya Ülseratif Kolit
Aşağı Lifli Qidalar: Alovlanma dövrlərində aşağı lifli qidalar yemək tövsiyə edilir. Banan, ağ düyü, ağ çörək kimi qidalar seçilə bilər.
Hidratasiya: İshal hallarında kifayət qədər su içmək və elektrolitlər qəbul etmək vacibdir.
Nümunə Qidalanma Planı
Səhər Yeməyi
Yulaf Əzməsi: Su və ya az yağlı süd ilə hazırlanmış yulaf əzməsi, üzərinə banan dilimləri.
Qaynadılmış Yumurta: 1-2 qaynadılmış yumurta.
Çobanyastığı Çayı: Qazı azaldan və həzm sistemini rahatladan çay.
Ara Yemək
Meyvə: Bir alma və ya armud (qabığı soyulmuş).
Az Yağlı Yoğurt: Təbii yoğurt.
Nahar
Qril Toyuq: Qril edilmiş toyuq göğsü, zeytun yağı və limon şirəsi ilə.
Qaynadılmış Kartof: Qaynadılmış kartof, duz və zeytun yağı ilə.
Buğulanmış Tərəvəzlər: Brokoli və yerkökü buğulda bişirilmiş.
Su: Kifayət qədər su içmək.
Ara Yemək
Kraker və Pendir: Tam buğda krakerləri və az yağlı pendir.
Şam Yeməyi
Balıq: Qril edilmiş və ya buğulda hazırlanmış somon balığı.
Pirinç: Ağ pirinç.
Qaynadılmış Tərəvəzlər: Qaynadılmış yaşıl lobya və yerkökü.
Su: Kifayət qədər su içmək.
Gecə Qəlyanaltısı
Pendir və Krakerlər: Az yağlı pendir və tam buğda krakerlər.
Çobanyastığı Çayı: Həzm sistemini rahatladan çay.
Nəticə
Mədə və bağırsaq xəstəlikləri olan insanlar üçün düzgün qidalanma, xəstəlik simptomlarını yüngülləşdirmək və ümumi sağlamlığı qorumaq üçün vacibdir. Qidalanma planınızı fərdiləşdirmək və xüsusi ehtiyaclarınıza uyğunlaşdırmaq üçün bir həkim və ya dietoloq ilə məsləhətləşmək tövsiyə edilir.
