Mazoşizmin Növləri
1. Psixoloji Mazoşizm
Mənəvi və emosional zövq: Şəxs mənəvi ağrılar və ya alçaldıcı vəziyyətlərdən məmnuniyyət hiss edir.
Məsələn:
Tənqidə qarşı həssas olmaq, ancaq bundan zövq almaq.
Alçaldılmaq və ya tənqid edilmək üçün təkrarlanan vəziyyətlər yaratmaq.
2. Seksual Mazoşizm
Cinsi həzz: Fərd ağrı, əzab və ya alçalma ilə cinsi məmnuniyyət əldə edir.
Məsələn:
Fiziki ağrı (şillələnmə, qandal istifadə edilməsi).
Alçaldıcı vəziyyətlərdən cinsi həzz alma.
Mazoşizmin Səbəbləri
1. Psixoloji Səbəblər
Keçmiş təcrübələr: Travmatik hadisələr və ya keçmişdə yaşanan mənfi təcrübələr bu davranışa səbəb ola bilər.
Şəxsiyyət pozğunluqları: Özünə dəyər verməmə və ya cəzalandırılma istəyini artıran psixoloji pozğunluqlar.
Mükafat-sanksiya mexanizmi: Şəxs ağrı və əzabın nəticəsində daxili rahatlama hiss edə bilər.
2. Bioloji Səbəblər
Hormonlar və neyrotransmitterlər: Ağrı və zövq arasında əlaqəni tənzimləyən serotonin və dopamin səviyyələrinin rolu.
3. Sosial və Mədəni Faktlar
Sosial təsirlər: Cəmiyyətin və ya ailənin təzyiqi ilə özünü cəzalandırma ehtiyacı.
Rol modelləri: Uşaqlıq dövründə müşahidə edilən davranışlar.
Mazoşist İnsanlarda Görülən Xüsusiyyətlər
Psixoloji Mazoşizmin Əlamətləri
Tənqid və alçalma istəyi:
Tənqid edildikdə və ya alçaldıldıqda məmnuniyyət hiss etmək.
Özünü qurban etmək:
Şəxs öz xoşbəxtliyini başqalarının məmnuniyyəti üçün qurban verir.
Təkrar mənfi münasibətlərə girmək:
Özünə zərər verən münasibətləri təkrarlamaq və ya bu vəziyyətlərdən qaçmamaq.
Seksual Mazoşizmin Əlamətləri
Ağrıdan həzz alma:
Fiziki ağrılardan cinsi məmnuniyyət əldə etmək.
Dominant-tabe münasibətlər:
Özünü fiziki və ya psixoloji olaraq başqa birinə tabe hiss etməkdən həzz almaq.
Alçaldıcı fantaziyalar:
Alçaldılmaq və ya cəzalandırılmaq ilə bağlı fantaziyalara sahib olmaq.
Mazoşizm Diaqnozu
Mazoşizm diaqnozu, xüsusilə seksual mazoşizm, DSM-5 (Psixi Xəstəliklərin Diaqnostik və Statistik Təlimatı) meyarlarına əsasən qoyulur. Əsas meyarlar:
Davamlı və güclü fantaziyalar: Ən azı 6 ay ərzində alçalma, ağrı və ya əzabla əlaqəli cinsi həzz alma.
Funksional pozğunluq: Bu davranışların şəxsin gündəlik həyatına mənfi təsir göstərməsi.
Mazoşizmin Müalicəsi
1. Psixoterapiya
Koqnitiv Davranış Terapiyası (CBT):
Mənfi davranış və inancları dəyişdirmək üçün.
Psixodinamik Terapiya:
Davranışın köklərini araşdırmaq və keçmiş travmaları işləmək üçün.
2. Dərman Müalicəsi
Antidepresanlar və ya anksiyolitiklər:
Depressiya və ya narahatlıqla əlaqəli simptomları azaltmaq üçün.
3. Cinsi Terapiya
Cinsi davranışın yenidən qurulması: Fərdin cinsi məmnuniyyətini daha sağlam yollarla əldə etməsinə kömək etmək.
4. Sosial Dəstək
Özünə dəyər və müsbət əlaqələr qurmaq üçün yaxın dostlar və ailə üzvlərindən dəstək.
Mazoşizmin Riskləri
Fiziki və Psixoloji Zərər:
Seksual mazoşizm zamanı zədələnmə riski.
Özünə inamsızlıq və depressiya.
Münasibətlərə Mənfi Təsir:
Sağlam olmayan münasibətlərin inkişafı.
İctimai Stereotiplər:
Cəmiyyətdə anlaşılmazlıq və qınaq obyekti olmaq.
Nəticə
Mazoşizm, fərdin fiziki və ya emosional ağrıdan həzz aldığı kompleks bir vəziyyətdir. Bu davranış bəzi insanlarda problem yaratmaya bilər, lakin funksional və ya sosial problemlər yaradırsa, müalicə vacibdir. Peşəkar psixoloq və terapevtlərlə işləmək, fərdi sağlam münasibətləri və emosional balansı bərpa etməyə kömək edə bilər.
