Nəfəs Darlığının Səbəbləri:
Ağciyər Xəstəlikləri:
Astma: Hava yollarının daralması və iltihabı ilə müşayiət olunan xroniki bir xəstəlikdir. Astma tutmaları nəfəs darlığı, öskürək və hırıltılı nəfəs alma ilə nəticələnə bilər.
KOAH (Kronik Obstruktiv Ağciyər Xəstəliyi): Xroniki bronxit və emfizemi əhatə edən bu xəstəliklərdə hava yolları və alveollarda daralma və zədələnmə meydana gəlir, bu da nəfəs darlığına səbəb olur.
Pnevmoniya: Ağciyərlərin infeksiyası nəticəsində hava yollarında və alveollarda iltihab yaranır və bu da nəfəs darlığına səbəb ola bilər.
Ağciyər Emboliyası: Ağciyər damarlarına qan laxtasının düşməsi, ani və şiddətli nəfəs darlığına səbəb ola bilər.
Pnevmoniya (Sətəlcəm): Ağciyər toxumasının iltihabıdır və tənəffüs çətinliyi, öskürək, qızdırma kimi əlamətlərlə müşayiət olunur.
Ürək Xəstəlikləri:
Ürək çatışmazlığı: Ürək kifayət qədər qanı pompalayamadığı zaman ağciyərlərdə maye yığılması baş verə bilər ki, bu da nəfəs darlığına səbəb ola bilər.
Koronar arteriya xəstəliyi: Ürəyin qan təchizatı pozulduqda, ürək əzələsinə kifayət qədər oksigen çatmayaraq nəfəs darlığına səbəb ola bilər.
Ürək qapaq xəstəlikləri: Ürək qapaqlarının funksiyası pozulduqda ürək yükü artır və nəfəs darlığı yarana bilər.
Anemiya:
Qan hüceyrələrinin və ya hemoglobinin çatışmazlığı nəticəsində bədən toxumalarına kifayət qədər oksigen çatdırılmır və bu da nəfəs darlığı hissinə səbəb ola bilər.
Obezite və Fiziki Kondisiya Əksikliyi:
Artıq çəki və ya zəif fiziki kondisiya səbəbindən bədən daha çox enerji sərf edir və nəfəs darlığı hissi yarana bilər.
Psixoloji Səbəblər:
Panik ataklar və narahatlıq: Tənəffüs ritminin sürətlənməsi və ya tənəffüs sıxlığı panik ataklar zamanı ortaya çıxan nəfəs darlığına səbəb ola bilər.
Digər Səbəblər:
Ağciyər fibrozisi: Ağciyər toxumasının sərtləşməsi və elastikliyini itirməsi səbəbiylə nəfəs darlığına səbəb ola bilər.
Qabırğa qırığı: Qabırğa yaralanmaları, xüsusən də qırıq, nəfəs almağı ağrılı və çətin edə bilər.
Hava yollarında tıkanma: Burun, boğaz və ya traxeada hər hansı bir tıxanma, nəfəs darlığına səbəb ola bilər.
Nəfəs Darlığının Diaqnozu:
Nəfəs darlığının səbəbini müəyyən etmək üçün həkim bir neçə testdən istifadə edə bilər:
Fiziki müayinə: Həkim ağciyərləri və ürəyi dinləyərək hər hansı bir səs anormallığı axtarar.
Ağciyər funksiyası testləri: Spirometriya kimi testlər ağciyərlərin fəaliyyətini qiymətləndirmək üçün istifadə olunur.
Göğüs röntgeni və ya CT skanı: Ağciyərlərin və ürəyin vəziyyətini yoxlamaq üçün istifadə edilə bilər.
EKQ (elektrokardiyogram): Ürəyin elektrik fəaliyyətini ölçərək hər hansı bir anormallıq olub-olmadığını yoxlayır.
Qan testləri: Anemiya, infeksiyalar və digər problemləri müəyyən etmək üçün istifadə edilə bilər.
Müalicə Yolları:
Müalicə nəfəs darlığının səbəbinə əsaslanır:
Astma və KOAH: İnhalerlər, bronxodilatorlar və iltihabəleyhinə dərmanlar istifadə olunur.
Ürək Xəstəlikləri: Diuretiklər, beta-blokerlər, ACE inhibitorları və ya digər ürək dərmanları təyin edilə bilər.
Anemiya: Dəmir və ya digər qida əlavələri ilə müalicə edilir.
Psixoloji Səbəblər: Psixoterapiya, nəfəs texnikaları və anti-anxiety dərmanlar tövsiyə edilə bilər.
Oksigen Terapiyası: Xüsusilə xroniki tənəffüs xəstəliklərində oksigen terapiyası nəfəs darlığını azaltmağa kömək edə bilər.
Qarşısının Alınması:
Sağlam bir həyat tərzi sürmək (mütəmadi idman, siqaret çəkməmək, balanslı qidalanmaq)
Allergiyalar və astma tetikleyicilerindən uzaq durmaq
Mütəmadi həkim müayinəsi və dərmanların düzgün istifadəsi
Əgər nəfəs darlığı şiddətlidirsə və ya ani başlayırsa, dərhal həkimə müraciət etmək vacibdir. Bu, ciddi tibbi müdaxilə tələb edən bir vəziyyət ola bilər.