OYA Üçün Cərrahi Müdaxilələrin Məqsədi
Yuxarı Tənəffüs Yollarının Açılması: Tənəffüs yollarında blokaj yaradan strukturları aradan qaldırmaq və ya dəyişdirmək.
Hava Axınının Yaxşılaşdırılması: Yuxu zamanı hava keçişini artırmaq üçün burun, ağız, boğaz və ya çənə strukturunu təkmilləşdirmək.
Xoruldama və Apne Epizodlarının Azaldılması: Yuxu zamanı nəfəs dayanması epizodlarının və xoruldamanın tezliyini və şiddətini azaltmaq.
OYA Üçün Cərrahi Əməliyyatlar
Uvulopalatofarengoplastika (UPPP):
Təsviri: Bu əməliyyat yumşaq damağın, uvulanın (uvula), boğaz arxasındakı toxumaların və badamcıqların bir hissəsinin çıxarılmasını əhatə edir. Əməliyyatın məqsədi boğazın arxa hissəsini genişləndirmək və hava keçidini yaxşılaşdırmaqdır.
Faydalı olduqda: Badamcıqların böyüməsi, yumşaq damağın uzanması və uvula ətrafındakı toxumaların çoxluğundan qaynaqlanan OYA hallarının müalicəsində təsirli ola bilər.
Risklər: Boğaz ağrısı, infeksiya, qanaxma, səsdə dəyişiklik, qidalanma çətinliyi və yumşaq damağın problemləri (məsələn, burun boşluğundan qida qaçması).
Genioqlossus İrəli Çəkmə (Genioglossus Advancement, GA):
Təsviri: Dilin əsasının əzələlərini irəli çəkmək üçün çənənin içindəki bir sümük hissəsi irəli çəkilir və sabitlənir. Bu, dilin arxaya sürüşməsini və tənəffüs yolunu tıxanmasını azaldır.
Faydalı olduqda: Dilin arxa tərəfinin tıxanması səbəbindən OYA olan xəstələr üçün faydalıdır.
Risklər: Qanaxma, infeksiya, ağrı, çənə ağrısı və ya zədələnmə.
Dil Bazası Azaltma Cərrahiyyəsi:
Təsviri: Dilin arxa bazasında olan yağ və yumşaq toxumaların çıxarılmasını əhatə edən cərrahiyyə prosedurudur. Bu əməliyyat, dilin tənəffüs yolunu bağlamasını azaltmaq üçün həyata keçirilir.
Faydalı olduqda: Dilin böyüməsi və ya hipertrofiyası səbəbindən OYA hallarında istifadə olunur.
Risklər: Qanaxma, infeksiya, çətin nəfəs alma və dil hərəkətliliyinin məhdudiyyəti.
Maksillomandibular İrəli Çəkmə (Maxillomandibular Advancement, MMA):
Təsviri: Üst və alt çənənin irəli hərəkət etdirilməsi əməliyyatıdır. Bu prosedur tənəffüs yollarını genişləndirərək hava axınının yaxşılaşmasını təmin edir.
Faydalı olduqda: Çənə anomaliyaları və ya anatomik problemlər səbəbindən ağır OYA olan xəstələrdə istifadə olunur.
Risklər: Qanaxma, infeksiya, çənə ağrısı, sinir zədələnməsi və çənə hərəkətinin məhdudlaşdırılması.
Nazal Cərrahi Əməliyyatlar:
Təsviri: Burun septumunun düzəldilməsi (septoplastika), poliplərin çıxarılması, konka redüksiyası və digər prosedurlar burun tənəffüsünü yaxşılaşdırmaq üçün istifadə olunur.
Faydalı olduqda: Burun keçidlərindəki tıxanmalar (deviasiya, poliplər, konka hipertrofiyası və s.) səbəbindən OYA hallarında.
Risklər: Qanaxma, infeksiya, burun tıxanıqlığı və burun boşluğu problemləri.
Hipoglossal Sinir Stimulyasiyası:
Təsviri: Tənəffüs zamanı dilin hərəkətini stimullaşdırmaq üçün hipoglossal sinirə bir cihaz implantasiya edilir. Bu cihaz, hava yolunun açıq qalmasına kömək edir.
Faydalı olduqda: Müxtəlif OYA hallarında, xüsusən də digər müalicələrin uğursuz olduğu xəstələr üçün uyğundur.
Risklər: İmplantasiya olunan cihazın yerindən çıxması, infeksiya, cihaz problemləri.
Tonsillektomiya və Adenoidektomiya:
Təsviri: Badamcıqların (tonsillər) və adenoidlərin çıxarılması əməliyyatıdır. Uşaqlarda OYA-nın ən çox yayılmış səbəblərindən biri badamcıqlar və adenoidlərin böyüməsidir.
Faydalı olduqda: Böyümüş badamcıqlar və ya adenoidlər səbəbindən OYA olan uşaqlar və bəzi yetkinlər üçün.
Risklər: Qanaxma, infeksiya, boğaz ağrısı və qidalanma çətinliyi.
Traxeyostomiya:
Təsviri: Bu, boyunda bir deşik açılaraq bir traxeostomiya tüpünün yerləşdirilməsi əməliyyatıdır. Bu prosedur, ağır OYA hallarında tətbiq edilir və yuxu zamanı tənəffüs yollarının tamamilə açıq qalmasını təmin edir.
Faydalı olduqda: Ən ağır və həyat üçün təhlükə yaradan OYA halları üçün son çarə olaraq istifadə olunur.
Risklər: İnfeksiya, qanaxma, traxeostomiya tüpü ilə bağlı problemlər və uzunmüddətli qulluq tələb olunur.
Cərrahi Əməliyyatlar Haqqında Ümumi Məlumat
Müalicə Yanaşmasının Seçilməsi:
Hər bir xəstə fərdidir və OYA-nın səbəbi, şiddəti və anatomiyası fərqli ola bilər. Buna görə də, cərrahi müdaxilə qərarı xəstənin fərdi ehtiyaclarına, tibbi tarixçəsinə və OYA-nın altında yatan səbəblərə əsaslanaraq verilir.
Hər bir cərrahi müdaxilənin riski və faydaları qiymətləndirilməlidir.
Preoperativ və Postoperativ Baxım:
Əməliyyatdan əvvəl xəstənin detallı qiymətləndirilməsi aparılır. Yuxu testi (polisomnoqrafiya), görüntüləmə testləri (MRT, KT) və digər tibbi testlər ola bilər.
Əməliyyatdan sonra xəstə bərpa müddəti boyunca monitorinq edilməli və uyğun qayğı göstərilməlidir. Qanaxma, infeksiya və ya digər ağırlaşmaların qarşısını almaq üçün həkim təlimatlarına riayət etmək vacibdir.
Cərrahiyyə Alternativləri:
Bəzi hallarda, cərrahi müdaxilə ilk seçim deyil və CPAP cihazı, oral cihazlar, həyat tərzi dəyişiklikləri və dərman müalicəsi kimi qeyri-cərrahi müdaxilələr sınaqdan keçirilir.
