Parkinson Xəstəliyinin Müalicə Seçimləri
1. Medikal Müalicələr
A. Levodopa və Karbidopa
Levodopa: Beyində dopaminə çevrilən bir dərmandır və Parkinson xəstəliyinin əsas müalicəsi olaraq qəbul edilir.
Karbidopa: Levodopa ilə birlikdə istifadə edilən bir dərmandır və levodopanın beyində dopaminə çevrilməsini təmin edir, mədə-bağırsaq traktında parçalanmasını azaltır.
B. Dopamin Agonistləri
Pramipeksol, Ropinirol, Rotigotin: Bu dərmanlar beyindəki dopamin reseptorlarını stimullaşdırır və dopamin kimi təsir göstərir.
C. MAO-B İnhibitorları
Selegilin, Rasagilin: Bu dərmanlar beyində dopamini parçalanmadan qoruyaraq dopamin səviyyələrini artırır.
D. COMT İnhibitorları
Entakapon, Tolkapon: Levodopanın beyində daha uzun müddət təsir etməsinə kömək edir.
E. Antikolinergiklər
Benztropin, Triheksifenidil: Tremor və sərtlik kimi simptomları azaltmaq üçün istifadə olunur.
F. Amantadin
Amantadin: Diskineziyanı (levodopanın yan təsiri olaraq meydana gələn anormal hərəkətlər) azaltmaq üçün istifadə edilə bilər.
2. Cərrahi Müalicələr
A. Derin Beyin Stimulyasiyası (DBS)
DBS: Beynin müəyyən bölgələrinə elektrodlar yerləşdirilir və bu elektrodlar vasitəsilə elektrik impulsları göndərilir. Bu impulslar, Parkinson simptomlarını azaltmağa kömək edir.
Prosedur: Əməliyyatla beynin talamus, subtalamik nüvə və ya globus pallidus adlı bölgələrinə elektrodlar yerləşdirilir və bunlar dərialtı olaraq yerləşdirilən bir stimulyatora bağlanır.
B. Pallidotomiya və Talamotomiya
Pallidotomiya: Beynin globus pallidus bölgəsindəki hüceyrələrin cərrahi yolla məhv edilməsi.
Talamotomiya: Beynin talamus bölgəsindəki hüceyrələrin cərrahi yolla məhv edilməsi. Bu üsullar titrəmə və sərtlik kimi simptomları azaltmaq üçün istifadə olunur.
3. Fizioterapiya və Reabilitasiya
Fizioterapiya: Hərəkət qabiliyyətini və balansı yaxşılaşdırmaq üçün hərəkət və məşq proqramları.
Peşə Terapiyası: Gündəlik həyat fəaliyyətlərini daha asan yerinə yetirmək üçün stratejilər və adaptiv avadanlıqlar.
Danışıq Terapiyası: Danışıq və udma problemlərini idarə etmək üçün terapiya.
4. Alternativ və Dəstəkləyici Müalicələr
Diyet və Qidalanma: Sağlam bir diyet və müntəzəm qidalanma Parkinson xəstələrinin ümumi sağlamlığını dəstəkləyir.
Psixoloji Dəstək: Depressiya və narahatlıq kimi emosional problemlərin idarə olunması üçün psixoloji dəstək.
Komplementer Terapiyalar: Akupunktur, masaj və yoga kimi tamamlayıcı terapiyalar simptomların idarə edilməsində faydalı ola bilər.
Parkinson Xəstəliyinin İdarə Edilməsi
1. Müntəzəm Tibbi İzləmə
Dərman Dozasının Tənzimlənməsi: Dərmanların dozası və növü, simptomların idarə edilməsinə uyğun olaraq tənzimlənməlidir.
Yan Təsirlərin İzlənməsi: Dərmanların və müalicələrin yan təsirləri müntəzəm olaraq izlənməlidir.
2. Həyat Tərzi Dəyişiklikləri
Fiziki Aktivlik: Mütəmadi məşq və fiziki fəaliyyət Parkinson xəstələrinin hərəkət qabiliyyətini və ümumi sağlamlığını yaxşılaşdırır.
Günlük Fəaliyyətlər: Gündəlik fəaliyyətləri planlamaq və sadələşdirmək üçün stratejilər tətbiq etmək.
Nəticə
Parkinson xəstəliyinin müalicəsi fərqli metodlarla həyata keçirilir və hər bir xəstənin fərdi ehtiyaclarına uyğun olaraq tənzimlənir. Dərmanlar, cərrahi müdaxilələr, reabilitasiya və dəstəkləyici terapiyalar, xəstələrin simptomlarını idarə etməyə və həyat keyfiyyətini artırmağa kömək edir. Müalicənin effektivliyi üçün müntəzəm tibbi izləmə və peşəkar tibbi dəstək vacibdir.
