Qastrit
Səbəbləri
Qastrit, mədənin selikli qişasının müxtəlif faktorlar səbəbindən iltihablanmasıdır. Qastritin əsas səbəbləri aşağıdakılardır:
Helicobacter pylori Infeksiyası: Mədə mukozasında yaşayan bu bakteriya, iltihaba səbəb olaraq qastrit və xora inkişafına yol aça bilər.
Qeyri-Steroid Antiinflamatuar Dərmanlar (NSAİİ): Uzun müddət və ya yüksək dozada ibuprofen, aspirin və naproksen kimi dərmanların istifadəsi mədə selikli qişasını qıcıqlandıra və iltihab yarada bilər.
Alkoqol İstifadəsi: Alkoqol mədənin selikli qişasını zədələyə və qastritə səbəb ola bilər.
Stress: Ciddi xəstəliklər, cərrahiyyə əməliyyatları və ya travmalar kimi fiziki stress faktları qastritin yaranmasına səbəb ola bilər.
Autoimmun Xəstəliklər: Autoimmun qastrit, immun sistemin mədənin selikli qişasına hücum etdiyi nadir bir qastrit növüdür.
Qida Allergiyaları və Həssaslıqları: Bəzi qidalar, xüsusilə ədviyyatlı, turşulu və yağlı qidalar qastrit simptomlarını artıra bilər.
Simptomları
Qastritin simptomları fərqli ola bilər və iltihabın ağırlığından asılıdır:
Epigastral Ağrı: Mədənin üst hissəsində ağrı və ya yanma hissi.
Ürəkbulanma və Qusma: Xüsusilə yeməkdən sonra ürəkbulanma və qusma hissi.
Şişkinlik və Qarında Dolğunluq Hissi: Qida qəbulundan sonra qarında şişkinlik və diskomfort hissi.
Diareya və Dispepsiya: Həzmsizlik, qıcqırma və diareya qastritin digər simptomlarıdır.
İştahın İtməsi: Qida qəbuluna qarşı marağın azalması və iştahın itməsi.
Müalicə Yolları
Qastritin müalicəsi əsas səbəbə yönəldilir və simptomları yüngülləşdirməyə yönəldilir:
Dərman Müalicəsi:
Proton Pompası İnhibitorları (PPİ): Mədə turşusu istehsalını azaltmaq üçün istifadə olunur.
H2 Reseptor Antagonistləri: Mədə turşusunun istehsalını azaltmaq və iltihabı azaltmaq üçün istifadə edilir.
Antibiotiklər: Helicobacter pylori infeksiyasını müalicə etmək üçün bir neçə həftəlik antibiotik kursu təyin olunur.
Həyat Tərzi Dəyişiklikləri: Alkoqoldan uzaq durmaq, turşulu qidalardan çəkinmək, siqareti buraxmaq və stresin idarə edilməsi tövsiyə olunur.
Antasidlər: Mədə turşusunu neytrallaşdıran antasidlər müvəqqəti rahatlama təmin edə bilər.
Qida Rejimləri: Yüngül və həzm olunması asan qidalar, tez-tez, lakin kiçik porsiyalarla qida qəbulu qastritin simptomlarını yüngülləşdirə bilər.
Xora (Peptik Xora)
Səbəbləri
Xora, mədə və ya onikibarmaq bağırsağın selikli qişasında yaranan bir yaradır. Peptik xoraların əsas səbəbləri aşağıdakılardır:
Helicobacter pylori Infeksiyası: Bu bakteriya mədə divarının qoruyucu qatını zəiflədir və iltihaba səbəb olaraq xoranın yaranmasına yol açır.
Qeyri-Steroid Antiinflamatuar Dərmanlar (NSAİİ): Uzun müddət və yüksək dozada istifadə mədənin qoruyucu qatını zəiflədir və xora yaranmasına səbəb ola bilər.
Stress və İrsi Faktörlər: Emosional stress, genetik meyllilik və bəzi həyat tərzi faktorları xora riskini artıra bilər.
Duzlu, Turşulu və Ədviyyatlı Qidalar: Bu cür qidalar mədə mukozasına zərər verə bilər.
Siqaret və Alkoqol İstifadəsi: Siqaret və alkoqol istifadəsi mədə və onikibarmaq bağırsaqda xoranın yaranma riskini artırır.
Simptomları
Xora xəstəliyinin simptomları fərqli ola bilər və yaraların yerləşdiyi yerə görə dəyişə bilər:
Epigastral Ağrı və Yanma Hissi: Mədənin üst hissəsində və ya qarnın ortasında yanma və ya ağrı hissi. Bu ağrı yeməkdən əvvəl və ya gecələr daha çox hiss edilə bilər.
Ürəkbulanma və Qusma: Yeməkdən sonra ürəkbulanma və ya hətta qanla qarışıq qusma (hematemez).
İştah Dəyişiklikləri və Arıqlama: Yemək qəbulundan sonra ağrı hissi səbəbindən iştahsızlıq və çəki itkisi.
Qara Nəcisin Olması (Melena): Xoranın qanaxması nəticəsində nəcisin rəngi tündləşə bilər.
Həzmsizlik və Şişkinlik: Yeməkdən sonra həzmsizlik və qarında şişkinlik.
Müalicə Yolları
Xora müalicəsi əsasən səbəbə yönəlmişdir və simptomları yüngülləşdirmək və yaraların sağalmasını təmin etmək üçün müxtəlif üsulları əhatə edir:
Dərman Müalicəsi:
Proton Pompası İnhibitorları (PPİ): Mədə turşusunun istehsalını azaldaraq yaraların sağalmasına kömək edir.
H2 Reseptor Antagonistləri: Mədə turşusu istehsalını azaldaraq ağrını yüngülləşdirir.
Antibiotiklər: Helicobacter pylori infeksiyasını aradan qaldırmaq üçün antibiotiklərdən istifadə olunur.
Antasidlər: Mədə turşusunu neytrallaşdırmaq və mədənin qoruyucu qatını gücləndirmək üçün antasidlər təyin edilir.
Həyat Tərzi Dəyişiklikləri: Alkoqoldan uzaq durmaq, siqareti buraxmaq, turşulu qidalardan çəkinmək və stressin idarə edilməsi tövsiyə olunur.
Endoskopik Müalicə: Qanaxmanın dayandırılması və ya ağırlaşmış hallarda yaranın müalicəsi üçün endoskopik prosedurlar tətbiq edilə bilər.
Cərrahi Müdaxilə: Xoranın perforasiyası, ciddi qanaxma və ya digər komplikasiyalar zamanı cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər.
Nəticə
Qastrit və xora, ciddi simptomlara və ağırlaşmalara səbəb ola biləcək mədə-bağırsaq traktı xəstəlikləridir. Erkən diaqnoz və düzgün müalicə, bu xəstəliklərin idarə olunmasında və xəstələrin həyat keyfiyyətinin yaxşılaşdırılmasında mühüm rol oynayır. Sağlam qida vərdişləri, müntəzəm tibbi nəzarət və dərman müalicəsi ilə bu xəstəliklərin qarşısını almaq və ya inkişafını yavaşlatmaq mümkündür.
