Səbəbləri
Böyümə hormonu çatışmazlığının səbəbləri müxtəlif ola bilər:
Genetik Mutasiyalar: GH istehsalına və ya GH reseptorlarına təsir edən genetik mutasiyalar.
Hipofiz Vəzi Anomaliləri: Hipofiz vəzində doğuşdan gələn və ya sonradan inkişaf edən anomaliyalar.
Baş Travması: Baş zədələri və ya travmalar.
Şişlər: Hipofiz vəzində və ya yaxın ərazilərdəki şişlər.
Cərrahi Müdaxilə və Radioterapiya: Hipofiz vəzinə təsir edən cərrahi əməliyyatlar və ya radiasiya müalicəsi.
İdiopatik: Nadir hallarda, böyümə hormonu çatışmazlığının dəqiq bir səbəbi müəyyən edilə bilməz.
Simptomlar
Böyümə hormonu çatışmazlığı olan uşaqlarda və böyüklərdə simptomlar fərqli ola bilər:
Uşaqlarda
Boy Qısalığı: Yaşıdlarına nisbətən qısa boy.
Yavaş Böyümə Sürəti: İllik böyümə sürətinin azalması.
Körpə Yağlarının Artması: Üz və qarın bölgəsində yağ yığılması.
Gecikmiş Cinsi İnkişaf: Cinsi yetkinliyin gecikməsi.
Gecikmiş Diş Çıxması: Körpə dişlərinin çıxmasında və daimi dişlərin dəyişməsində gecikmə.
Zəif İmmunitet Sistemi: Tez-tez xəstəliklər və infeksiyalar.
Böyüklərdə
Əzələ Zəifliyi: Əzələ kütləsinin azalması və zəiflik.
Osteoporoz: Sümük kütləsinin azalması və sümüklərin zəifləməsi.
Yorğunluq və Enerji Çatışmazlığı: Davamlı yorğunluq və enerji səviyyəsinin aşağı olması.
Metabolik Problemlər: Artan bədən yağ kütləsi və lipid səviyyələrində anormallıqlar.
Psixoloji Problemlər: Depressiya, anksiyete və emosional dəyişikliklər.
Diaqnoz
Böyümə hormonu çatışmazlığının diaqnozu üçün bir neçə üsuldan istifadə edilir:
Tibbi Tarix və Fiziki Müayinə: Xəstənin simptomları, böyümə tarixçəsi və ailə tarixi haqqında məlumat.
Qan Testləri: GH və IGF-1 (İnsulinə bənzər böyümə faktoru-1) səviyyələrinin ölçülməsi.
Stimulyasiya Testləri: GH səviyyələrini artırmaq üçün xüsusi stimulyatorlar (məsələn, arginin və ya insulin) verilərək GH reaksiyasının ölçülməsi.
Görüntüləmə Texnikaları: MRI və ya CT skan ilə hipofiz vəzinin və beynin strukturu yoxlanılır.
Genetik Testlər: GH çatışmazlığı ilə əlaqəli genetik mutasiyaların müəyyən edilməsi.
Müalicə
Böyümə hormonu çatışmazlığının müalicəsi əsasən GH əvəzedici terapiya ilə aparılır:
GH Əvəzedici Terapiya: Sintetik böyümə hormonu (somatropin) injeksiyonları ilə bədənə verilir. Bu terapiya, uşaqlarda boy qısalığını və böyümə problemlərini aradan qaldıra bilər, böyüklərdə isə əzələ kütləsini və sümük sıxlığını artırmağa kömək edə bilər.
Monitorinq və Profilaktika
Müntəzəm Tibbi Nəzarət: GH terapiyasının effektivliyini və yan təsirlərini izləmək üçün müntəzəm həkim nəzarəti.
Yaşam Tərzi Dəyişiklikləri: Balanslı qidalanma, müntəzəm fiziki fəaliyyət və sağlam həyat tərzi.
Nəticə
Böyümə hormonu çatışmazlığı ciddi və kompleks bir vəziyyətdir, lakin düzgün diaqnoz və müalicə ilə xəstələrin həyat keyfiyyəti əhəmiyyətli dərəcədə yaxşılaşdırıla bilər. Əgər böyümə hormonu çatışmazlığı simptomları ilə qarşılaşırsınızsa və ya müalicə ilə bağlı suallarınız varsa, endokrinoloqa müraciət etmək vacibdir.
