Revmatoid Artrit (RA), xroniki otoimmün xəstəlikdir və bədənin immun sisteminin səhvən öz toxumalarına, xüsusilə də oynaqlara hücum etməsi nəticəsində yaranır. Bu proses nəticəsində oynaqlarda iltihab, ağrı, şişkinlik və zamanla oynaq zədələnməsi meydana gəlir. Revmatoid artrit, həmçinin digər orqan və sistemlərə də təsir edə bilər, bu səbəbdən sistemik bir xəstəlik hesab olunur.
Revmatoid Artrit Xəstəliyinin Əsas Xüsusiyyətləri
Nədir?
Revmatoid artrit, immun sisteminin səhv reaksiya göstərərək sinovial membranı (oynaq kapsulunu örtən zər) iltihablandırdığı və zədələdiyi otoimmün bir xəstəlikdir.
Sinovial membranın qalınlaşması və zamanla oynaqlarda qığırdaq və sümük eroziyasına səbəb olması ilə xarakterizə olunur.
Ən Çox Təsir Edilən Oynaqlar
Əllər (xüsusilə barmaq oynaqları)
Biləklər
Dizlər
Ayaq oynaqları
Simptomları
Ağrı və Şişkinlik: İltihab nəticəsində yaranan ağrı və oynaqlarda şişkinlik.
Oynaq Sərtliyi: Xüsusilə səhərlər və ya uzun müddət hərəkətsiz qaldıqdan sonra sərtlik.
Yorğunluq və Zəiflik: Bədənin davamlı iltihabına cavab olaraq ümumi yorğunluq və zəiflik hissi.
Oynaqların Qızarıqlığı və İsti Olması: İltihabın birbaşa təsiri nəticəsində oynaqların qızarıb isti hiss edilməsi.
Deformasiya: Xəstəliyin irəliləməsi ilə oynaqlarda qalıcı deformasiya və funksional məhdudiyyətlər.
Simmetrik Təsir: RA adətən simmetrik şəkildə, yəni hər iki əldeki və ya ayaqdakı oynaqlara eyni vaxtda təsir edir.
Digər Orqanlara Təsiri
RA yalnız oynaqlarla məhdudlaşmır; ürək, ağciyər, gözlər, dəri, qan damarları kimi digər orqanlara da təsir göstərə bilər.
Revmatik Nodüllər: Dərinin altında, xüsusilə də dirsəklərdə və ya əllərdə ağrısız şişliklər.
Ürək və Ağciyər Problemləri: Pleura və ya perikard kimi orqanların ətrafında iltihablanma.
Risk Faktorları
Cinsiyyət: Revmatoid artrit qadınlarda kişilərə nisbətən daha çox rast gəlinir.
Yaş: Çox vaxt 40-60 yaş arasında başlayır, lakin hər yaşda ortaya çıxa bilər.
Genetik Yatkınlıq: Ailəvi anamnezdə RA olanlarda risk daha yüksəkdir.
Siqaret Çəkmək: Siqaret çəkənlərdə revmatoid artrit riski artır.
Hormonal Dəyişikliklər: Qadınlarda hormonal dəyişikliklər də təsir göstərə bilər.
Revmatoid Artritin Müalicəsi
Revmatoid artritin müalicəsi xəstəliyin aktivliyini azaltmaq, simptomları yüngülləşdirmək, oynaqlarda zədələnmənin qarşısını almaq və həyat keyfiyyətini artırmaq məqsədi daşıyır. Müalicə adətən çoxşaxəli yanaşmanı tələb edir.
Dərmanlar:
DMARDs (Disease-Modifying Antirheumatic Drugs): Xəstəliyin irəliləməsini yavaşlatmaq və oynaqlarda zədələnməni azaltmaq üçün istifadə olunur (məsələn, metotreksat, sulfasalazin, leflunomid).
Bioloji Preparatlar: İmmun sistemi reaksiyalarını hədəfləyən daha yeni dərman qrupudur (məsələn, TNF inhibitorları, IL-6 inhibitorları).
NSAİİ (Non-Steroidal Anti-Inflammatory Drugs): Ağrı və iltihabı azaltmaq üçün.
Kortikosteroidlər: Kəskin alovlanmaları idarə etmək üçün qısa müddətli istifadə olunur.
Fizioterapiya və Rehabilitasiya:
Fizioterapiya oynaq funksiyasını yaxşılaşdırmağa və əzələ gücünü artırmağa kömək edir.
Rehabilitasiya məşqləri, oynaq hərəkətliliyini və balansı yaxşılaşdırmağa yönəlmişdir.
Həyat Tərzi Dəyişiklikləri:
Sağlam Pəhriz: Omega-3 yağ turşuları, antioksidantlar və iltihab əleyhinə xüsusiyyətləri olan qidalar tövsiyə edilir.
Düzenli Məşq: Hərəkətlilik və əzələ gücünü qorumaq üçün.
Stresin İdarə Edilməsi: Meditasiya, yoga və digər rahatlama texnikaları faydalı ola bilər.
Cərrahi Müdaxilə:
Cərrahiyyə müdaxiləsi (məsələn, sinovektomiya, oynaq dəyişdirmə əməliyyatı) oynaq zədələnməsi çox ağırlaşdıqda və dərman müalicəsi yetərsiz olduqda düşünülə bilər.
