Ritm Pozğunluqlarının Növləri
1. Taxikardiya
Təsvir: Ürəyin sürətli döyüntüsü (yetişkinlərdə adətən 100 döyüntü/dəqiqə üzərində).
Növləri:
Supraventrikulyar Taxikardiya (SVT): Ürəyin yuxarı kamerasından qaynaqlanan sürətli döyüntü.
Ventrikulyar Taxikardiya (VT): Ürəyin aşağı kamerasından qaynaqlanan sürətli döyüntü.
Atriyal Fibrilasiya (AFib): Atriyalardakı nizamsız və sürətli döyüntü.
Atriyal Flutter: Atriyalarda nizamsız, ancaq daha ardıcıl ritm.
2. Bradikardiya
Təsvir: Ürəyin yavaş döyüntüsü (yetişkinlərdə adətən 60 döyüntü/dəqiqə altında).
Növləri:
Sinus Bradikardiyası: Sinus düyününün yavaş impuls göndərməsi.
Sinoatrial Blok: Sinus düyününün impulslarının atriyaya çatmaması.
Atriyoventrikulyar Blok (AV Blok): Elektrik impulslarının atriyalardan ventriküllərə keçməsinin yavaşlaması və ya tamamilə dayandırılması.
3. Prematur Ürək Döyüntüləri
Təsvir: Ürəyin normal ritmi arasında əlavə döyüntülər.
Növləri:
Prematur Atriyal Komplekslər (PAC): Atriyalardan qaynaqlanan əlavə döyüntülər.
Prematur Ventrikulyar Komplekslər (PVC): Ventriküllərdən qaynaqlanan əlavə döyüntülər.
4. Fibrilasiya
Təsvir: Ürək əzələsinin nizamsız və sürətli büzülmələri.
Növləri:
Atriyal Fibrilasiya (AFib): Atriyaların nizamsız büzülmələri.
Ventrikulyar Fibrilasiya (VFib): Ventriküllərin nizamsız və həyat təhlükəsi yaradan büzülmələri.
Ritm Pozğunluqlarının Səbəbləri
Ürək Xəstəlikləri: Koroner arteriya xəstəliyi, ürək çatışmazlığı, ürək qapağı xəstəlikləri.
Elektrolit Disbalansı: Qan elektrolitlərinin (kalium, kalsium, maqnezium) balanssızlığı.
Medikamentlər: Dərmanlar (anti-aritmik dərmanlar, beta-blokatorlar və s.).
Metabolik Bozukluklar: Diabet, hipotiroidizm, hipertiroidizm.
Hipertoniya: Yüksək qan təzyiqi.
Stimulantlar: Kafein, nikotin, alkoqol, narkotik maddələr.
Stres və Anksiyete: Emosional və fiziki stres.
Cərrahiyyə: Ürək əməliyyatları.
Ritm Pozğunluqlarının Simptomları
Çarpıntı: Ürək döyüntülərinin tez və ya nizamsız hiss edilməsi.
Nəfəs Darlığı: Xüsusilə fiziki fəaliyyət zamanı.
Yorğunluq: Enerji səviyyəsinin azalması.
Başgicəllənmə və Huşunu İtirmə: Qan təzyiqinin düşməsi və beyin qan dövranının azalması.
Sinə Ağrısı: Ürəkdəki narahatlıq və ağrı.
Tərləmə: Xüsusilə çarpıntı zamanı.
Ritm Pozğunluqlarının Diaqnozu
EKQ (Elektrokardioqrafiya): Ürəyin elektrik fəaliyyətini qeyd etmək üçün.
Holter Monitorinqi: 24-48 saat ərzində ürək ritmini qeyd etmək üçün.
Təzyiq Testi: Fiziki fəaliyyət zamanı ürək ritmini və funksiyasını qiymətləndirmək üçün.
Elektrofizioloji Testlər: Ürəyin elektrik yollarını yoxlamaq üçün.
Ekokardioqrafiya: Ürəyin strukturlarını və funksiyasını görüntüləmək üçün.
Qan Testləri: Elektrolit səviyyələrini və tiroid funksiyasını yoxlamaq üçün.
Ritm Pozğunluqlarının Müalicəsi
1. Dərman Müalicəsi
Anti-Aritmik Dərmanlar: Aritmiyaları idarə etmək üçün.
Beta-Blokatorlar: Ürək döyüntüsünü yavaşlatmaq və qan təzyiqini azaltmaq üçün.
Kalsium Kanal Blokerləri: Ürək döyüntüsünü yavaşlatmaq və qan təzyiqini azaltmaq üçün.
Antikoaqulyantlar: Atriyal fibrilasiya zamanı qan laxtalanmasını qarşısını almaq üçün.
Digoksin: Ürəyin daha güclü və effektiv şəkildə pompalamasına kömək edir.
2. Prosedurlar və Cərrahi Müdaxilələr
Kateter Ablasiyası: Anormal elektrik yollarını məhv etmək üçün kateterlər istifadə edilir.
Kardiyoversion: Elektrik şoku ilə ürəyin normal ritminə qaytarılması.
Pacemaker (Ürək Ritm Tənzimləyicisi): Bradikardiyanı idarə etmək üçün ürək ritm tənzimləyicisi yerləşdirilir.
Implante Edilən Kardioverter Defibrillator (ICD): Yaşamı təhdid edən aritmiyaları idarə etmək üçün.
Kardiyak Resinkronizasiya Terapiyası (CRT): Ürəyin sol və sağ hissələrinin sinxronlaşmasını yaxşılaşdırmaq üçün.
3. Həyat Tərzi Dəyişiklikləri
Stimulantlardan Qaçınmaq: Kafein, nikotin və alkoqoldan uzaq durmaq.
Stresi İdarə Etmək: Stresin idarə edilməsi üçün texnikalar və terapiya.
Sağlam Qidalanma: Meyvə, tərəvəz, tam taxıllar və az yağlı məhsullarla zəngin pəhriz.
Müntəzəm Fiziki Aktivlik: Həkim tərəfindən təsdiq edilmiş məşqlər.
4. Müntəzəm İzləmə və Dəstək
Müntəzəm Tibbi Yoxlamalar: Həkimlə müntəzəm görüşlər.
Dəstək Qrupları: Aritmiyaları olan şəxslər üçün dəstək qruplarına qoşulmaq.
Nəticə
Ritm pozğunluqları ciddi və həyati təhlükə yarada bilən vəziyyətlərdir, lakin erkən diaqnoz, müalicə və həyat tərzi dəyişiklikləri ilə idarə edilə bilər. Ritm pozğunluğu simptomlarından şübhələnildikdə dərhal bir kardioloq və ya həkimlə məsləhətləşmək vacibdir. Düzgün müalicə və dəstəklə, xəstələr həyat keyfiyyətini artırmaq və normal həyat fəaliyyətlərini davam etdirmək üçün əhəmiyyətli irəliləyiş əldə edə bilərlər.
