Saf Ton Audiometriyasının Məqsədi
Eşitmə İtkisinin Səviyyəsini Müəyyən Etmək: Eşitmə həssaslığını ölçməklə eşitmə itkisi dərəcəsi (yüngül, orta, ciddi, ağır) müəyyən edilir.
Eşitmə İtkisinin Növünü Təyin Etmək: Keçirici, sensörinevral və ya qarışıq eşitmə itkisini fərqləndirmək üçün istifadə olunur.
Eşitmə İtkisinin Frekans Spektrini Təyin Etmək: Eşitmə itkisi daha çox yüksək frekanslarda (kəskin səslər) və ya aşağı frekanslarda (qalın səslər) baş verib-verilmədiyini müəyyən etmək üçün istifadə olunur.
Saf Ton Audiometriyasının Proseduru
Hazırlıq:
Test səssiz və izolyasiya olunmuş bir audiometri kabinəsində aparılır ki, xarici səs-küy təsir göstərməsin.
Testdən əvvəl, xəstənin qulaqları yoxlanılır və qulaq kanalında tıxaclar və ya infeksiyalar kimi problemlər varsa, onlar təmizlənir və ya müalicə olunur.
Testin Aparılması:
Qulaqcıqların Taxılması: Xəstənin qulağına qulaqcıqlar taxılır və hər iki qulağa müəyyən səs frekanslarında saf tonlar (yəni bir tezlikli səslər) göndərilir.
Hava Keçiriciliyi Testi: Bu testdə səs dalğaları qulaqcıq vasitəsilə xarici qulaq kanalı və orta qulaqdan daxili qulağa qədər ötürülür. Hava keçiriciliyi testi, eşitmə sisteminin bütün hissələrində (xarici, orta və daxili qulaq) eşitmə qabiliyyətini ölçmək üçün istifadə olunur.
Sümük Keçiriciliyi Testi: Xəstənin qulaq arxasına yerləşdirilən bir vibrasiya cihazı (sümük keçiricisi) vasitəsilə səs dalğaları birbaşa daxili qulağa göndərilir. Sümük keçiriciliyi testi yalnız daxili qulağın və eşitmə sinirinin funksiyasını qiymətləndirmək üçün istifadə olunur və keçirici eşitmə itkisi ilə sensörinevral eşitmə itkisini fərqləndirməkdə kömək edir.
Səs Tonları: Hər bir qulaq üçün fərqli frekanslarda (250 Hz-dən 8000 Hz-ə qədər) səs tonları təqdim olunur və hər bir tonun intensivliyi (dB səviyyəsi) tədricən artırılır.
Xəstənin Cavabları: Xəstə səs tonlarını eşidəndə, bir düyməyə basaraq və ya əlini qaldıraraq cavab verir. Hər bir səs frekansı və intensivlik üçün cavab verilir.
Audiogramın Tərtib Edilməsi:
Audioloq xəstənin cavablarına əsasən bir audiogram hazırlayır. Audiogram, eşitmə həssaslığını dB HL (Hearing Level - Eşitmə Səviyyəsi) ilə şaquli oxda və frekansları (Hz) üfüqi oxda göstərən bir qrafikdir.
Hər bir qulaq üçün (sağ və sol) hava keçiriciliyi və sümük keçiriciliyi testlərinin nəticələri ayrı-ayrı göstərilir. Sağ qulaq adətən "O" ilə, sol qulaq isə "X" ilə işarələnir.
Audiogramın Təhlili və Yorumlanması:
Audiogramda hər bir qulağın eşitmə həddi səviyyəsi və frekans spektri təhlil edilir.
Normal Eşitmə: Eşitmə hədləri 0-20 dB HL aralığında olduqda.
Yüngül Eşitmə İtkisi: 21-40 dB HL.
Orta Eşitmə İtkisi: 41-55 dB HL.
Orta-Ciddi Eşitmə İtkisi: 56-70 dB HL.
Ciddi Eşitmə İtkisi: 71-90 dB HL.
Ağır Eşitmə İtkisi: 91 dB HL və üzəri.
Eşitmə İtkisinin Növləri
Keçirici Eşitmə İtkisi:
Səs dalğalarının xarici qulaqdan daxili qulağa ötürülməsində bir problem olduqda yaranır. Bu, qulaq kanalı tıxacları, orta qulaq infeksiyaları (otit media), qulaq pərdəsi zədələnmələri və ya orta qulaqda anormal sümük böyüməsi (otoskleroz) səbəbindən ola bilər.
Audiogramda: Hava keçiriciliyi həddi normaldan yüksək (yəni daha pis eşitmə) olduğu halda, sümük keçiriciliyi normal ola bilər.
Sensörinevral Eşitmə İtkisi:
Daxili qulaq və ya eşitmə sinirindəki zədələnmələrdən və ya yaşlanma, yüksək səsə məruz qalma, genetik faktorlar və ya bəzi dərmanların yan təsirləri nəticəsində baş verir.
Audiogramda: Həm hava, həm də sümük keçiriciliyi hədləri oxşar dərəcədə yüksək (yəni, daha pis eşitmə) olacaq.
Qarışıq Eşitmə İtkisi:
Keçirici və sensörinevral eşitmə itkisinin birlikdə olduğu hallarda yaranır.
Audiogramda: Həm hava, həm də sümük keçiriciliyi hədləri normaldan yüksəkdir, lakin hava keçiriciliyi daha pisdir.
Saf Ton Audiometriyasının Faydaları
Dəqiq Diaqnoz: Eşitmə itkisi dərəcəsi və növünün dəqiq qiymətləndirilməsi.
Müalicə və Reabilitasiya Planlaması: Eşitmə cihazları, koklear implantlar və ya digər müalicə seçimləri üçün qərar vermək üçün əsas məlumatlar təqdim edir.
Eşitmə İtkisinin İzlənməsi: Müxtəlif müalicə və ya müdaxilə tədbirlərinin təsirini izləmək üçün istifadə olunur.
Məhdudiyyətləri
Subyektiv Testdir: Xəstənin cavablarına əsaslandığı üçün düzgün olmayan və ya qeyri-dəqiq cavablar testin nəticələrinə təsir göstərə bilər.
Yalnız Eşitmə İtkisini Qiymətləndirir: Saf ton audiometriyası yalnız eşitmə itkisini ölçür; səsin keyfiyyəti, nitqin başa düşülməsi kimi məsələləri ölçmür. Bu səbəbdən nitq audiometriyası kimi əlavə testlər lazım ola bilər.
