Kişi Sonsuzluğunun Müalicə Üsulları
Dərman Müalicəsi:
Hormonal Müalicə: Əgər kişinin sperma istehsalında problemlər hormon balanssızlığı ilə bağlıdırsa, testosteron və ya digər hormonların səviyyələrini normallaşdırmaq üçün hormonal terapiya istifadə edilə bilər. Hormonal preparatlar (gonadotropinlər) sperma istehsalını stimullaşdıra bilər.
Antibiotiklər: Sperma kanallarının və ya prostatın iltihabı və infeksiyası səbəbindən yaranan sonsuzluq hallarında antibiotik müalicəsi tətbiq oluna bilər.
Antiestrogen Dərmanlar: Klomifen və ya letrozol kimi dərmanlar hormon səviyyələrini tənzimləyərək sperma istehsalını artırmağa kömək edə bilər.
Cərrahi Müdaxilə:
Varikosel Cərrahiyyəsi: Varikosel səbəbindən sperma keyfiyyəti zəifləyibsə, genişlənmiş damarlar cərrahi yolla bağlanır və qan dövranı normallaşdırılır.
Sperma Kanallarının Tıxanıqlığı: Spermanın keçdiyi yolların tıxanması səbəbindən sonsuzluq baş verirsə, cərrahi müdaxilə ilə bu tıxanıqlıqlar aradan qaldırıla bilər.
Testikulyar Sperm Ekstraksiyası (TESE): Sperma çıxarılmayan hallarda cərrahi müdaxilə ilə birbaşa testislərdən sperma götürülə bilər. Bu sperma IVF (in vitro fertilizasiya) və ya ICSI (intracitoplazmik sperma inyeksiyası) prosedurları üçün istifadə oluna bilər.
Yardımçı Reproduktiv Texnologiyalar (YRT):
İntrauterin İnseminasiya (IUI): Spermanın laboratoriyada işlənərək birbaşa qadının uşaqlığına yeridilməsidir. Spermanın hərəkətliliyinin az olduğu və ya ereksiya və boşalma problemlərinin mövcud olduğu hallarda istifadə edilir.
İn Vitro Fertilizasiya (IVF): Spermanın laboratoriya şəraitində yumurta ilə döllənməsi və döllənmiş yumurtanın qadının uşaqlığına yerləşdirilməsi. Spermanın keyfiyyətində və miqdarında problemlər olduqda istifadə olunur.
İntrasitoplazmik Sperm İnyeksiyası (ICSI): Bu üsulda birbaşa sperma hüceyrəsi yumurtanın sitoplazmasına inyeksiya edilir. ICSI sperma sayının çox az olduğu hallarda effektivdir.
Qadın Sonsuzluğunun Müalicə Üsulları
Dərman Müalicəsi:
Ovulyasiyanı Stimullaşdıran Dərmanlar: Qadında yumurtlamanın baş vermədiyi hallarda və ya düzensiz yumurtlama problemlərində klomifen sitrat, gonadotropinlər və ya letrozol kimi dərmanlar istifadə edilir. Bu dərmanlar yumurtalıqları stimullaşdıraraq normal yumurta istehsalını artırır.
Hormon Müalicəsi: Qadın hormonlarının balanssız olduğu hallarda (məsələn, estrogen və progesteron çatışmazlığı) hormon əlavələri ilə müalicə aparılır.
Antibiotiklər: Reproduktiv orqanlarda infeksiyalar səbəbindən sonsuzluq baş verirsə, antibiotiklər istifadə edilə bilər.
Cərrahi Müdaxilə:
Fallop Borularının Tıxanıqlığı: Fallop borularının tıxanıqlığı nəticəsində yumurta və sperma birləşə bilmirsə, cərrahi müdaxilə ilə bu tıxanıqlar aradan qaldırıla bilər.
Endometrioz və Miomaların Müalicəsi: Endometrioz (uşaqlıq xaricində endometrial toxuma böyüməsi) və ya uşaqlıqda miomaların (xoşxassəli şişlər) olması sonsuzluğa səbəb ola bilər. Bu problemlər cərrahi müdaxilə ilə aradan qaldırıla bilər.
Polikistik Over Sindromu (PCOS): PCOS olan qadınlarda yumurtalıqlardakı kistlər səbəbindən yumurtlama problemi baş verə bilər. Bu halda cərrahi üsullarla kistlərin çıxarılması mümkündür.
Yardımçı Reproduktiv Texnologiyalar (YRT):
İntrauterin İnseminasiya (IUI): Kişinin sperması işlənərək qadının uşaqlığına yerləşdirilir. Bu üsul servikal faktorlar, ovulyasiya problemləri və ya sperm hərəkətliliyinin zəif olduğu hallarda istifadə edilir.
İn Vitro Fertilizasiya (IVF): Qadının yumurtaları çıxarılaraq laboratoriya şəraitində dölləndikdən sonra embrion uşaqlıq boşluğuna yerləşdirilir. Bu üsul fallop borusu tıxanıqlığı, endometrioz və ya yumurta ilə bağlı problemlər olduqda istifadə olunur.
Donor Yumurtası və Sürrogat Ana: Əgər qadın öz yumurtası ilə hamilə qala bilmirsə, donor yumurtası istifadə oluna bilər. Həmçinin, qadının hamilə qala bilmədiyi hallarda sürrogat ana üsulu ilə uşaq sahibi olmaq mümkündür.
Hormon Müalicəsi:
Progestinlər və Estrogenlər: Menstrual dövrü tənzimləmək və normal yumurtlama prosesini bərpa etmək üçün hormon terapiyası tətbiq oluna bilər.
Luteinləşdirici Hormon (LH) və Follikul Stimullaşdırıcı Hormon (FSH): Bu hormonlar yumurtalıqların funksiyalarını stimullaşdırmaq və ovulyasiyanı bərpa etmək üçün istifadə olunur.
Həyat Tərzi Dəyişiklikləri
Sağlam Pəhriz:
Qidalanma sperma və yumurta keyfiyyətinə təsir edə bilər. Antiosidantlarla zəngin qidalar (meyvə, tərəvəz), omega-3 yağ turşuları və sink sonsuzluq problemlərində dəstəkləyici rol oynaya bilər.
Fiziki Aktivlik və İdeal Çəki:
Arıqlama və nizamlı fiziki fəaliyyət, hormon balanssızlıqları və yumurtlama problemlərini idarə etməyə kömək edə bilər. Artıq çəki həm qadınlarda, həm də kişilərdə reproduktiv sağlamlığı mənfi təsir edir.
Zərərli Vərdişlərin Tərk Edilməsi:
Siqaret və alkoqol istifadəsi sperma keyfiyyətini və qadınların yumurtlama funksiyasını mənfi təsir edir. Bu vərdişlərdən uzaq durmaq sonsuzluğun müalicəsində vacibdir.
Stressin Azaldılması:
Sonsuzluq müalicəsi zamanı stress səviyyəsinin yüksək olması həm qadınlarda, həm də kişilərdə hormon səviyyələrini təsir edə bilər. Stressin idarə edilməsi və rahatlama texnikalarından (meditasiya, yoga) istifadə sonsuzluq müalicəsini dəstəkləyir.
Sonsuzluğun Müalicəsi Üçün Yardımçı Texnologiyalar
Preimplantasiya Genetik Diaqnostikası (PGD): IVF müalicəsi zamanı embrionlarda genetik problemləri aşkarlamaq və sağlam embrionların uşaqlığa yerləşdirilməsini təmin etmək üçün istifadə olunan bir üsuldur.
Embriyo Dondurma: IVF müalicəsi zamanı əldə olunan artıq embrionlar dondurularaq gələcəkdə istifadə üçün saxlanıla bilər.
