Sosial Anksiyete Pozğunluğunun Əlamətləri
1. Emosional və Psixoloji Əlamətlər
Başqalarının yanında tənqid olunmaq və ya rüsvay olmaq qorxusu.
Özünə qarşı həddindən artıq tələbkarlıq və özünü davamlı olaraq mühakimə etmək.
Sosial vəziyyətlərdən əvvəl və ya bu vəziyyətlərdə həddindən artıq narahatlıq hissi.
2. Fiziki Əlamətlər
Ürək döyüntüsünün sürətlənməsi.
Əllərin və ya bədənin titrəməsi.
Tərləmə və ya üşümə hissi.
Mədə narahatlığı və ya ürəkbulanma.
Nəfəs darlığı və boğulma hissi.
3. Davranış Əlamətləri
Sosial vəziyyətlərdən uzaq durmaq (məsələn, təqdimat etməmək, yeni insanlarla tanış olmamaq).
Sosial vəziyyətlərdə sakit qalmaq və ya danışmamaq.
Göz təmasından qaçınmaq.
Sosial Anksiyete Pozğunluğunun Səbəbləri
1. Bioloji Faktorlar
Beyində serotonin səviyyəsinin aşağı olması narahatlıq və qorxu hisslərini artırır.
Genetik meyillilik: Ailəsində sosial anksiyete pozğunluğu olan insanların bu problemə daha meyilli olduğu düşünülür.
2. Psixoloji Faktorlar
Özünə Güvənin Aşağı Olması: İnsan özünü qeyri-adekvat və ya sosial vəziyyətlərə uyğun olmayan biri kimi hiss edə bilər.
Mənfi Düşüncə Tərzi: "Hər kəs mənə baxır və səhvimi görür" kimi düşüncələr narahatlığı artırır.
3. Ətraf Mühit
Keçmişdə yaşanan travmatik sosial təcrübələr (məsələn, utandırılma, təhqir edilmə).
Həddindən artıq tələbkar və ya qoruyucu valideynlər tərəfindən böyüdülmə.
Sosial Anksiyete Pozğunluğunun Günlük Həyata Təsiri
İş və ya təhsil həyatında çətinliklər (məsələn, təqdimat etməkdən qorxmaq).
Şəxsi münasibətlərin inkişafında çətinlik.
Yeni dostluqlar qurmaqdan və ya mövcud əlaqələri davam etdirməkdən qaçmaq.
Əyləncəli fəaliyyətlərdə iştirakdan uzaqlaşmaq.
Özünə güvənin azalması və tək qalmaq hissi.
Sosial Anksiyete Pozğunluğunun Müalicəsi
1. Psixoterapiya
Psixoterapiya, sosial anksiyete pozğunluğunun müalicəsində ən təsirli üsullardan biridir:
Koqnitiv-Davranışçı Terapiya (CBT):
Mənfi düşüncələri tanımaq və dəyişdirmək üzərində işləyir.
Sosial vəziyyətlərə daha rahat və müsbət yanaşma yollarını öyrədir.
Ekspozisiya Terapiyası:
Tədricən sosial vəziyyətlərə məruz qalaraq qorxuları idarə etməyi öyrədir.
Məsələn, kiçik qruplarda danışmaqdan başlayaraq daha böyük auditoriyalarda çıxış etməyə qədər irəliləmək.
2. Dərman Müalicəsi
Sosial anksiyete pozğunluğu simptomlarının idarə olunması üçün bəzi dərmanlar istifadə edilə bilər:
Antidepresanlar: Xüsusilə serotonin səviyyəsini artıran SSRI dərmanları.
Benzodiazepinlər: Qısa müddətlik anksiyete nəzarəti üçün təyin edilə bilər.
Beta-blokerlər: Fiziki simptomları (ürək döyüntüsü, titrəmə) azaltmaq üçün istifadə olunur.
3. Özünü İdarəetmə Strategiyaları
Nəfəs Texnikaları: Dərin nəfəs alaraq narahatlığı azaltmaq.
Relaksasiya Texnikaları: Yoga, meditasiya və ya musiqi dinləmə vasitəsilə sakitlik əldə etmək.
Kiçik Addımlarla Başlamaq: Sadə və az narahatlıq doğuran sosial vəziyyətlərdən başlayaraq irəliləmək.
Sosial Anksiyete ilə Başa Çıxmaq Üçün Məsləhətlər
1. Mənfi Düşüncələri Yenidən Qiymətləndirin
Mənfi düşüncələrinizin həqiqətə uyğun olub olmadığını sorğulayın.
Məsələn: "Hamı mənə baxır" düşüncəsi əksər hallarda reallığı əks etdirmir.
2. Kiçik Hədəflər Təyin Edin
Hər həftə yeni bir sosial vəziyyətə daxil olmaq üçün kiçik hədəflər qoyun.
Məsələn: Bir həftə ərzində tanımadığınız biri ilə sadəcə "Salam" demək.
3. Sosial Bacarıqlarınızı İnkişaf Etdirin
Dostlarınız və ya ailə üzvlərinizlə sosial vəziyyətləri məşq edin.
Ünsiyyətdə daha rahat olmaq üçün kiçik sosial qruplara qoşulun.
4. Sosial Mediya İstifadəsini Azaldın
Sosial media istifadə edərkən başqalarının həyatını öz həyatınızla müqayisə etməkdən çəkinin.
5. Sağlam Həyat Tərzini Seçin
Mütəmadi idman, balanslı qidalanma və yaxşı yuxu narahatlığı azaltmağa kömək edə bilər.
Peşəkar Yardım Nə Zaman Lazımdır?
Əgər sosial anksiyete:
Günlük fəaliyyətlərinizi ciddi şəkildə çətinləşdirirsə,
İş, məktəb və ya şəxsi həyatınıza mənfi təsir edirsə,
Sizdə depressiya və ya özünütəcrid hissləri yaradırsa, peşəkar psixoloq və ya psixiatrdan yardım almaq vacibdir.
Sosial Anksiyete Pozğunluğu ilə Həyat
Sosial anksiyete pozğunluğu, doğru müalicə və dəstək ilə idarə oluna bilən bir vəziyyətdir. Səbrli olmaq, müalicə prosesinə sadiq qalmaq və kiçik addımlarla irəliləmək, sosial vəziyyətlərlə daha rahat davranmağınıza kömək edəcək.
