Növləri
Ürək qapağı xəstəlikləri əsasən aşağıdakı növlərə bölünür:
Mitral Stenoz və Regurgitasiya: Mitral qapağın daralması (stenoz) və ya düzgün bağlanmaması (regurgitasiya) nəticəsində sol atriumdan sol ventrikula qan axışı məhdudlaşır və ya geri qayıdır. Bu vəziyyət yorğunluq, nəfəs darlığı və ürək çırpınması kimi simptomlara səbəb ola bilər.
Aorta Stenozu və Regurgitasiyası: Aorta qapağının daralması zamanı (stenoz) ürəkdən çıxan qan miqdarı azalır və bu, sinə ağrısı, bayılma və ürək çatışmazlığına gətirib çıxara bilər. Aorta regurgitasiyasında isə, qan ürəyə geri axır, bu da yorğunluq və nəfəs darlığı yaradır.
Trikuspid Stenoz və Regurgitasiya: Sağ atrium ilə sağ ventrikul arasında yerləşən trikuspid qapağın daralması və ya düzgün bağlanmaması nadir hallarda rast gəlinən bir vəziyyətdir, lakin sağ tərəfli ürək çatışmazlığı simptomlarına səbəb ola bilər.
Pulmonar Stenoz və Regurgitasiya: Pulmonar qapaq xəstəlikləri, ürəyin sağ ventrikulundan ağciyərlərə qan axışını təsir edir. Pulmonar stenoz vəziyyətində, bu axış çətinləşir, pulmonar regurgitasiyada isə qan geri axır.
Səbəbləri
Ürək qapağı xəstəliklərinin inkişafında bir sıra faktorlar rol oynayır:
Yaşa Bağlı Dəyişikliklər: Yaşla əlaqədar olaraq, qapaqların toxuması qalınlaşa və elastikliyini itirə bilər, bu da qapağın düzgün bağlanmamasına və ya daralmasına səbəb ola bilər.
Revmatik Ürək Xəstəliyi: Revmatik qızdırma nəticəsində ürək qapaqlarında skar toxuması yaranaraq qapaqların daralmasına və ya funksiyasının pozulmasına gətirib çıxara bilər.
İnfeksiyoz Endokardit: Qapaqlara yoluxan bakterial infeksiyalar onların strukturlarını zədələyə və fəaliyyətlərini poza bilər.
Anadangəlmə Qüsurlar: Bəzi insanlar doğuşdan qapaq xəstəlikləri ilə doğula bilər. Məsələn, biküspid aorta qapağı kimi anomal qapaq quruluşları xəstəliyin inkişafına səbəb ola bilər.
Digər Xəstəliklər: Hipertoniya, miyokard infarktı və kardiomiyopatiya kimi digər ürək xəstəlikləri qapaq xəstəliklərinin inkişafını stimullaşdıra bilər.
Müalicə Yolları
Ürək qapağı xəstəliklərinin müalicəsi xəstəliyin növü, ağırlığı və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətindən asılı olaraq dəyişir:
Dərman Müalicəsi: Müxtəlif dərmanlar qan təzyiqini tənzimləmək, ürək ritmini sabitləşdirmək və ürək çatışmazlığı simptomlarını azaltmaq üçün istifadə edilə bilər. Diuretiklər, beta-blokerlər və ACE inhibitorları tez-tez təyin olunur.
Qapaq Təmir və ya Dəyişdirmə Cərrahiyyəsi: Ağırlı ürək qapağı xəstəlikləri halında, zədələnmiş qapağın təmiri və ya dəyişdirilməsi üçün cərrahi müdaxilə tələb oluna bilər. Qapaq dəyişdirmə zamanı bioloji və ya mexaniki protez qapaqlar istifadə edilə bilər.
Transkateter Qapaq Müalicəsi: İnvasiv olmayan üsullarla, kateter vasitəsilə qapağın təmir və ya dəyişdirilməsi həyata keçirilə bilər. Transkateter aorta qapağı implantasiyası (TAVI) kimi prosedurlar, xüsusilə yüksək riskli xəstələr üçün effektivdir.
Yaşam Tərzi Dəyişiklikləri: Düzgün qidalanma, fiziki aktivliyin artırılması, siqaretdən imtina və stressin idarə olunması, ürək qapağı xəstəliklərinin simptomlarını yüngülləşdirməkdə və xəstəliyin gedişatını yavaşlatmaqda faydalı ola bilər.
Nəticə
Ürək qapağı xəstəlikləri ciddi sağlamlıq problemlərinə yol açan, lakin erkən diaqnoz və müalicə ilə idarə oluna bilən xəstəliklərdir. Müxtəlif müalicə üsulları və profilaktik tədbirlərlə xəstələrin həyat keyfiyyətini yaxşılaşdırmaq və komplikasiyaları azaltmaq mümkündür. Sağlam həyat tərzi və müntəzəm tibbi nəzarət, bu xəstəliklərin qarşısını almaqda və ya inkişafını yavaşlatmaqda vacibdir.
