Növləri
Ürək şişləri əsasən iki əsas kateqoriyaya bölünür:
Birincili Ürək Şişləri: Birbaşa ürək toxumasından yaranan şişlərdir. Onlar çox nadir hallarda rast gəlinir və əksəriyyəti xoşxassəlidir. Birincili ürək şişlərinin ən çox rast gəlinən növləri aşağıdakılardır:
Miksoma: Ən çox yayılmış birincili xoşxassəli ürək şişidir və adətən sol atriumda əmələ gəlir. Bu şişlər qapalı və tək kütlə şəklində olur və ürəyin normal qan axışını çətinləşdirə bilər.
Lipoma: Yağ toxumasından yaranan xoşxassəli şişlərdir. Ürəyin hər hansı hissəsində inkişaf edə bilər.
Fibroma: Ürəyin bağlayıcı toxumasından yaranan xoşxassəli şişlərdir və daha çox uşaqlarda müşahidə olunur.
Rhabdomyoma: Əsasən uşaqlarda və körpələrdə rast gəlinən xoşxassəli əzələ şişidir.
Angiosarkoma: Ürəyin nadir bədxassəli şişidir və qan damarlarından inkişaf edir.
İkincili Ürək Şişləri: Ürəkdəki ikincili şişlər ürəyə digər orqanlardan yayılmış metastatik şişlərdir. Bu şişlər daha çox yaygındır və adətən ağciyər, döş, böyrək və ya qan xərçəngi kimi digər xərçəng növlərinin ürəyə yayılması nəticəsində meydana gəlir.
Səbəbləri
Ürək şişlərinin dəqiq səbəbləri tam olaraq bilinmir. Ancaq bir sıra risk faktorları və ehtimallar şişlərin yaranmasına təsir göstərə bilər:
Genetik Yox və İrsi Faktörlər: Bəzi genetik sindromlar, xüsusilə Carney Kompleksi kimi genetik xəstəliklər, ürək şişlərinin inkişaf riskini artırır.
Xroniki İltihabi Proseslər: Uzunmüddətli iltihabi proseslər, xüsusilə xroniki infeksiyalar, ürək toxumalarının dəyişməsinə və şiş yaranmasına səbəb ola bilər.
İmmunitet Sisteminin Bozğunluğu: İmmunitet sistemində olan problemlər, xüsusən autoimmun xəstəliklər ürək toxumasının anormal böyüməsinə və şiş yaranmasına yol aça bilər.
İkincili (Metastatik) Şişlər: Digər orqanlarda inkişaf edən xərçəng növləri, qan dövranı və ya limfa yolu ilə ürəyə yayıla bilər.
Simptomları
Ürək şişləri fərqli yerlərdə və ölçülərdə ola bildiyi üçün simptomlar da müxtəlif ola bilər. Ümumiyyətlə, aşağıdakı simptomlar müşahidə edilə bilər:
Sinə Ağrısı və Təzyiq: Ürəyin ətrafında və ya daxilində yerləşən şişlər sinədə ağrı və təzyiq hissi yarada bilər.
Nəfəs Darlığı: Şişlər ürəyin və ağciyərlərin normal fəaliyyətinə mane olduqda nəfəs darlığı baş verə bilər.
Ürək Çırpınması və Aritmiyalar: Şişlər ürək ritmini təsir edə bilər, bu da aritmiyalara və ürək çırpınmasına səbəb ola bilər.
Ayaqlarda və Qollarda Şişkinlik: Ürək çatışmazlığı əlaməti olaraq ayaqlarda və qollarda şişkinlik meydana gələ bilər.
Huçdan Getmə və Baş Gicəllənməsi: Ürəkdən beyinə qan axışı məhdudlaşdıqda huşdan getmə və baş gicəllənməsi baş verə bilər.
Müalicə Yolları
Ürək şişlərinin müalicəsi şişin növünə, ölçüsünə, yerinə və xəstənin ümumi sağlamlıq vəziyyətinə əsaslanır. Müalicə üsulları aşağıdakılardır:
Cərrahi Müdaxilə: Xoşxassəli ürək şişlərinin əksəriyyəti cərrahi müdaxilə ilə çıxarıla bilər. Cərrahiyyə, xüsusilə miksoma və fibroma kimi şişlər üçün təsirli bir müalicə yoludur.
Dərman Müalicəsi: Bədxassəli şişlərin müalicəsində kemoterapiya və ya radiasiya terapiyası istifadə oluna bilər. Bu üsullar şişlərin ölçüsünü kiçiltmək və yayılmasının qarşısını almaq məqsədilə tətbiq edilir.
Minimally Invaziv Prosedurlar: Bəzi hallarda kateterizasiyadan istifadə edərək, minimal invaziv üsullarla şişlərin çıxarılması mümkündür.
Simptomların İdarə Olunması: Ürək çatışmazlığı, aritmiya və digər simptomların idarə olunması üçün dərmanlar təyin edilə bilər.
Nəticə
Ürək şişləri nadir, lakin ciddi ürək xəstəlikləridir. Müxtəlif növləri olan bu şişlər, erkən diaqnoz və müalicə ilə idarə oluna bilər. Xəstələrdə simptomlar yarandığı zaman dərhal tibbi müayinə və müalicə üçün müraciət etmək vacibdir. Həyat tərzi dəyişiklikləri və müntəzəm tibbi nəzarət ürək şişlərinin inkişaf riskini azaltmağa və ya xəstəliyin erkən mərhələdə aşkarlanmasına kömək edə bilər.
