Uşaqlıq Boynu Xərçənginin Təşhisində İstifadə Edilən Əsas Testlər
1. Pap Smear Testi (Pap testi):
Məqsədi: Uşaqlıq boynu hüceyrələrindəki dəyişiklikləri (displazi və ya xərçəngöncəsi dəyişikliklər) müəyyən etmək.
Necə aparılır:
Qadın jinekoloji masada arxası üstə uzanır və ayaqları xüsusi stendə yerləşdirilir.
Spekulum adlı cihaz uşaqlıq yoluna yerləşdirilərək uşaqlıq boynuna baxış təmin edilir.
Uşaqlıq boynunun səthindən və kanalından yumşaq bir fırça və ya spatula ilə hüceyrələr toplanır.
Hüceyrələr laboratoriyaya göndərilərək mikroskop altında analiz edilir.
Nəticə:
Normal: Xərçəng və ya qeyri-adi hüceyrə dəyişiklikləri yoxdur.
Anormal: Xərçəngöncəsi dəyişikliklər və ya infeksiya ola bilər.
2. HPV Testi:
Məqsədi: İnsan papilloma virusunun (HPV) yüksək riskli tiplərinin varlığını aşkar etmək.
Necə aparılır:
Pap smear testi ilə bənzər şəkildə uşaqlıq boynundan nümunələr götürülür.
HPV testi xüsusilə yüksək riskli HPV 16 və HPV 18 tiplərini müəyyən etmək üçün həyata keçirilir.
Nəticə:
Pozitiv: Yüksək riskli HPV infeksiyası mövcuddur.
Negativ: HPV infeksiyası yoxdur.
3. Kolposkopiya:
Məqsədi: Pap smear və ya HPV testində anormallıq aşkar edildikdə uşaqlıq boynunun daha ətraflı qiymətləndirilməsi.
Necə aparılır:
Spekulum ilə uşaqlıq boynu görünür hala gətirilir.
Kolposkop adlı cihaz vasitəsilə uşaqlıq boynu böyüdülərək diqqətlə müayinə edilir.
Anormal bölgələrə sirkə turşusu məhlulu tətbiq edilir ki, şübhəli toxumalar daha aydın görünür.
Şübhəli toxumalardan biopsiya götürülür.
4. Biopsiya:
Məqsədi: Şübhəli toxumaların xərçəng və ya xərçəngöncəsi vəziyyət olub-olmadığını dəqiq müəyyən etmək.
Necə aparılır:
Kolposkopiya zamanı müəyyən edilmiş anormal bölgələrdən kiçik toxuma nümunələri götürülür.
Götürülən nümunələr laboratoriyada analiz edilir.
5. Endoservikal Kürtaj (ECC):
Məqsədi: Uşaqlıq boynunun kanalında (endoserviksdə) xərçəngöncəsi və ya xərçəng hüceyrələrinin olub-olmadığını yoxlamaq.
Necə aparılır:
Uşaqlıq boynu kanalından kiçik bir alət vasitəsilə hüceyrə nümunəsi toplanır.
Bu prosedur daha dərin analiz üçün tövsiyə edilir.
Testlərin Təkrarlanma Cədvəli
1. Pap Smear Testi:
20-29 yaş: Hər 3 ildən bir.
30-65 yaş: Hər 3-5 ildən bir (HPV testi ilə birlikdə edilirsə 5 il).
2. HPV Testi:
30-65 yaş: Hər 5 ildən bir (Pap smear ilə birlikdə edilə bilər).
3. Yüksək Risk Qrupunda:
HPV pozitiv və ya keçmişdə anormal Pap smear nəticəsi olan şəxslər həkim tövsiyəsinə əsasən daha tez-tez yoxlanmalıdır.
Testlərdən Əvvəl Diqqət Ediləcək Məsələlər
Testdən əvvəl 2-3 gün:
Cinsi əlaqədən və ya tampon istifadəsindən çəkinin.
Vaginal dərmanlar və ya duşlardan istifadə etməyin.
Menstrual dövr:
Test üçün ən uyğun vaxt menstruasiyadan sonraki ilk bir neçə gündür.
Testlərin Əhəmiyyəti
Erkən diaqnoz: Uşaqlıq boynu xərçəngi əksər hallarda yavaş inkişaf edir, buna görə erkən mərhələdə diaqnoz qoyulduqda müalicəsi çox effektlidir.
Xərçəngöncəsi dəyişikliklər: Testlər xərçəng başlamadan əvvəl hüceyrə dəyişikliklərini aşkarlaya bilər.
Nəticə
Uşaqlıq boynu xərçəngi testi (Pap smear və HPV testi) sadə və təsirli üsullardır. Müntəzəm olaraq yoxlanmaq xərçəng riskini əhəmiyyətli dərəcədə azaldır və erkən mərhələdə aşkarlanma ilə müalicə uğurla həyata keçirilir. Həkimin tövsiyə etdiyi testlərdən vaxtında keçmək və profilaktik tədbirlərə riayət etmək vacibdir.
