Varikoz Damarların Səbəbləri
Varikoz damarların yaranmasının əsas səbəbi damarların içindəki klapanların düzgün işləməməsi və ya zədələnməsidir. Bu klapanlar, qanı ürəyə doğru geri yönəltmək üçün bir növ qapı kimi fəaliyyət göstərir. Klapanlar zəiflədikdə və ya zədələndikdə, qan geriyə axmağa başlayır və damarların içində yığılır, nəticədə damarlar genişlənir və varikoz damarlar meydana gəlir.
Varikoz damarların yaranmasına səbəb olan faktorlar bunlardır:
Genetik Yatkınlıq: Ailəsində varikoz damarlar olan insanlarda bu vəziyyətin yaranma riski daha yüksəkdir.
Yaş: Yaşlandıqca damarlar elastikliyini itirir və klapanlar zəifləyir.
Cinsiyyət: Qadınlarda varikoz damarların yaranma riski kişilərdən daha yüksəkdir. Bu, hormonal dəyişikliklər, hamiləlik və menopoz kimi faktorlara bağlıdır.
Hamiləlik: Hamiləlik zamanı artan qan həcmi və hormonal dəyişikliklər damarlar üzərində əlavə təzyiq yarada bilər.
Obezlik: Artıq çəki ayaqlardakı damarlar üzərində əlavə təzyiq yaradır və varikoz damarların yaranma riskini artırır.
Uzun müddət ayaq üstə qalmaq və ya oturmaq: Uzun müddət ayaq üstə qalmaq və ya oturmaq qan dövranını çətinləşdirir və damarlar üzərində təzyiq yaradır.
Yaşam Tərzi: Hərəkətsiz yaşam tərzi və fiziki aktivliyin olmaması varikoz damarların yaranmasına səbəb ola bilər.
Əlamətlər
Varikoz damarların əlamətləri bunlar ola bilər:
Genişlənmiş, qıvrılmış və şişmiş damarlar: Ayaqlarda və ayaq biləklərində görünən genişlənmiş və qıvrılmış damarlar.
Ağrı və Narahatlıq: Ayaqlarda ağırlıq hissi, yanma, döyünmə və ağrı.
Şişlik: Ayaqlarda və ayaq biləklərində şişlik.
Qaşınma: Varikoz damarların ətrafında qaşınma hissi.
Dəri Dəyişiklikləri: Dərinin rəngində dəyişikliklər və yara yaranma ehtimalı.
Diaqnostika
Varikoz damarların diaqnozu adətən fiziki müayinə ilə qoyulur. Həkim, ayaqları müayinə edərək damarların vəziyyətini qiymətləndirir. Bəzi hallarda isə ultrasonoqrafiya kimi görüntüləmə testləri istifadə edilə bilər. Ultrasonoqrafiya, damarların içindəki qan axınını qiymətləndirmək və klapanların vəziyyətini yoxlamaq üçün istifadə edilir.
Müalicə Yolları
Varikoz damarların müalicəsi vəziyyətin şiddətinə və simptomlara bağlı olaraq dəyişir. Əsas müalicə üsulları aşağıdakılardır:
Mühafizəkar Müalicə:
Kompressiya Corabları: Ayaqlarda qan dövranını yaxşılaşdırmaq üçün kompressiya corabları istifadə edilə bilər.
Həyat Tərzi Dəyişiklikləri: Mütəmadi olaraq fiziki fəaliyyətlə məşğul olmaq, artıq çəkidən qurtulmaq və uzun müddət ayaq üstə qalmaqdan və ya oturmaqdan çəkinmək tövsiyə edilir.
Skleroterapiya:
Bu üsulda damarların içərisinə xüsusi bir məhlul yeridilir. Məhlul damarı daraldır və bağlanmasına səbəb olur.
Lazer və Radiofrekans Ablasiyası:
Bu prosedurda lazer və ya radiofrekans enerjisi istifadə edilərək damarların içərisindən istilik tətbiq edilir və damarlar bağlanır.
Cərrahi Müalicə:
Ven Stripping və ya Ligation: Genişlənmiş damarların çıxarılması üçün cərrahi müdaxilə.
Ambulator Flebektomiya: Kiçik kəsiklər vasitəsilə varikoz damarların çıxarılması.
Endovenöz Lazer Ablasiyası (EVLA):
Lazer enerjisi istifadə edilərək damarların içərisindən istilik tətbiq edilir və damarlar bağlanır.
Profilaktika
Varikoz damarların qarşısını almaq üçün aşağıdakı tədbirlər tövsiyə edilir:
Mütəmadi Fiziki Fəaliyyət: Yürüş, üzgüçülük və digər fiziki fəaliyyətlər qan dövranını yaxşılaşdırır.
Sağlam Çəki: Artıq çəkidən qurtulmaq və sağlam çəki saxlamaq.
Ayaqları Yüksəltmək: Uzun müddət ayaq üstə qalmaq və ya oturmaq məcburiyyətində qaldıqda, vaxtaşırı ayaqları yüksəltmək.
Düzgün Geyim Seçimi: Dar paltar və yüksək dikdaban ayaqqabılardan çəkinmək.
Sağlam Qidalanma: Liflə zəngin qidalarla qidalanmaq və kifayət qədər su içmək.
Varikoz damarlar ciddi sağlamlıq problemi olmasa da, narahatlığa və estetik problemlərə səbəb ola bilər. Əgər varikoz damarlar sizin üçün ciddi bir narahatlıq yaradırsa, həkimlə məsləhətləşmək və uyğun müalicə metodunu seçmək vacibdir.
