Səbəblər
Varikoz damarların əsas səbəbləri aşağıdakılardır:
Genetik faktorlar: Ailədə varikoz damar problemi olan şəxslərdə daha çox rast gəlinir.
Uzun müddət ayaqda qalma: Uzun müddət ayaqda qalmaq və ya oturmaq qan dövranını çətinləşdirir.
Hamiləlik: Hamiləlik dövründə qan həcminin artması və hormonal dəyişikliklər varikoz damarların yaranma riskini artırır.
Piylənmə: Artıq çəki venalara əlavə təzyiq yaradır.
Yaş: Yaşlandıqca damarlar elastikliyini itirir və zəifləyir.
Qan dövranı problemləri: Damar qapaqlarının zəifliyi və ya zədələnməsi qan axınının geri axmasına səbəb ola bilər.
Simptomlar
Varikoz damarların simptomları aşağıdakılardır:
Görünən genişlənmiş damarlar: Xüsusilə ayaqlarda mavi və ya tünd bənövşəyi rəngdə burulmuş damarlar.
Ağrı və narahatlıq: Ayaqlarda ağırlıq hissi, yanma, ağrı və narahatlıq.
Şişkinlik: Ayaqlarda və ayaq biləklərində şişkinlik.
Qaşıntı: Damarların ətrafında qaşıntı hissi.
Ayaqlarda yorğunluq: Uzun müddət ayaq üstə durduqda və ya oturduqda ayaqlarda yorğunluq və ağırlıq hissi.
Dəri rənginin dəyişməsi: Varikoz damarların ətrafında dərinin rənginin dəyişməsi.
Diaqnoz
Fiziki müayinə: Həkim ayaqlardakı genişlənmiş damarları müayinə edir.
Ultrason: Damarların vəziyyətini və qan axınının dərəcəsini qiymətləndirmək üçün istifadə edilir. Damar qapaqlarının düzgün işləyib-işləmədiyini və hər hansı qan laxtasının mövcud olub-olmadığını aşkar etmək üçün istifadə olunur.
Müalicə
Varikoz damarların müalicəsi, vəziyyətin şiddətinə və simptomlara bağlı olaraq dəyişir. Ümumi müalicə üsulları aşağıdakılardır:
Konservativ müalicə:
Kompression corabları: Qan dövranını yaxşılaşdırmaq və şişkinliyi azaltmaq üçün xüsusi corablar.
Həyat tərzi dəyişiklikləri: Çəki itkisi, fiziki fəaliyyətin artırılması, uzun müddət ayaq üstə durmaqdan çəkinmək.
Ayaqları yüksəltmək: Gündə bir neçə dəfə ayaqları yuxarı qaldırmaq.
Medikamentoz müalicə:
Ağrıkəsici dərmanlar: Ağrı və narahatlığı azaltmaq üçün.
Venoaktiv dərmanlar: Damar divarlarını gücləndirmək və qan dövranını yaxşılaşdırmaq üçün.
Minimal invaziv prosedurlar:
Skleroterapiya: Xüsusi bir həll damarların içərisinə enjekte edilərək onları bağlayır.
Lazer və ya radiofrekan terapiyası: Damarları bağlamaq üçün istilik istifadə edilir.
Ambulator flebektomiya: Kiçik kəsiklər vasitəsilə genişlənmiş damarların çıxarılması.
Cərrahi müdaxilə:
Venöz stripping və ligasyon: Genişlənmiş damarların cərrahi yolla çıxarılması.
Endovenöz lazer müalicəsi (EVLA): Lazer enerjisi ilə damarların bağlanması.
Evdə Baxım və Yaşam Tərzi Dəyişiklikləri
Fiziki fəaliyyət: Mütəmadi yürüş və ya idmanla qan dövranını yaxşılaşdırmaq.
Sağlam çəki saxlamaq: Artıq çəkidən qaçınmaq.
Uzun müddət oturmamaq və ya ayaq üstə durmamaq: Hərəkət etmək və qan dövranını təmin etmək.
Rahat geyimlər geyinmək: Dar geyimlərdən çəkinmək.
Ayaqları yüksəltmək: Şişkinliyi azaltmaq üçün gündə bir neçə dəfə ayaqları yuxarı qaldırmaq.
Fəsadlar
Tromboflebit: Genişlənmiş damarların içərisində qan laxtasının yaranması.
Dəri xoraları: Varikoz damarların ətrafında dərinin zədələnməsi və xora yaranması.
Qanaxma: Genişlənmiş damarların zədələnməsi nəticəsində qanaxma.
Xroniki venoz çatışmazlıq: Qan dövranının davamlı olaraq pozulması.
Varikoz damarların ciddi və ya narahatlıq verici simptomları varsa, müalicə üçün bir həkimə müraciət etmək vacibdir. Erkən diaqnoz və müalicə ilə vəziyyətin ağırlaşmasının qarşısını almaq mümkündür.
