Vitamin B12-nin funksiyaları
Qırmızı qan hüceyrələrinin istehsalı:
B12 vitamini çatışmazlığı anemiyaya (qan azlığına) səbəb ola bilər.
Sinir sisteminin sağlamlığı:
Sinir hüceyrələrinin qorunması və mielin qişasının yaradılmasında rol oynayır.
Enerji istehsalı:
Karbohidratları enerji mənbəyinə çevirməyə kömək edir.
DNA və RNA sintezi:
Genetik materialın yaradılması və yenilənməsi üçün vacibdir.
Homosistein səviyyəsinin idarəsi:
Yüksək homosistein səviyyəsi ürək-damar xəstəliklərinə səbəb ola bilər. B12 vitamini bunun səviyyəsini normallaşdırır.
Vitamin B12 mənbələri
Vitamin B12 yalnız heyvan mənşəli qidalarda və ya zənginləşdirilmiş məhsullarda olur, çünki bitki mənşəli qidalar B12 vitamini ehtiva etmir.
Heyvan mənşəli mənbələr:
Ət (qırmızı ət, toyuq, hinduşka)
Dəniz məhsulları (balıq, midye, xərçəng)
Süd məhsulları (süd, pendir, qatıq)
Yumurta (xüsusilə sarısı)
Qaraciyər və digər orqan ətləri
Zənginləşdirilmiş məhsullar:
B12 ilə zənginləşdirilmiş taxıl və bitki mənşəli içkilər (soya, badam südü).
Əlavələr:
Vitamin B12 əlavələri və multivitaminlər.
B12 inyeksiyaları: Çatışmazlıq ciddi olduqda istifadə edilir.
Vitamin B12 çatışmazlığının səbəbləri
Kifayət qədər qəbul etməmək:
Vegeterian və ya vegan pəhrizləri.
Udulma problemləri:
Pernisiyoz anemiya: Mədədə B12-nin sorulması üçün lazım olan "daxili faktor"un (intrinsic factor) çatışmazlığı.
Mədə-bağırsaq xəstəlikləri (məsələn, Crohn xəstəliyi, çölyak xəstəliyi).
Mədə əməliyyatları (məsələn, bariatrik cərrahiyyə).
Yaşlanma:
Yaşlı insanlarda mədə turşusunun azalması ilə B12 sorulması zəifləyə bilər.
Dərman istifadəsi:
Mədə turşusunu azaltmaq üçün istifadə olunan dərmanlar (proton pompası inhibitorları).
Vitamin B12 çatışmazlığının əlamətləri
Ümumi əlamətlər:
Yorğunluq və halsızlıq
Başgicəllənmə
Solğun dəri
Sinir sistemi əlamətləri:
Əl və ayaqlarda uyuşma və karıncalanma
Əzələ zəifliyi
Yaddaş problemləri
Ruh halında dəyişikliklər (depressiya, narahatlıq)
Anemiya əlamətləri:
Tez yorulma
Nəfəs darlığı
Ürək döyüntülərinin artması
Digər əlamətlər:
Dilin şişməsi və ya qızarması
Ağız yaraları
Görmə problemləri
Vitamin B12 çatışmazlığının nəticələri
Sinir zədələnməsi: Uzun müddətli çatışmazlıq sinir sistemi zədələnməsinə səbəb ola bilər.
Anemiya: Qırmızı qan hüceyrələrinin azalması ilə nəticələnir.
Ürək-damar problemləri: Homosistein səviyyəsinin artması ilə əlaqələndirilir.
Düşük və ya erkən doğum riski: Hamiləlik dövründə çatışmazlıq körpənin inkişafına təsir göstərə bilər.
Vitamin B12-nin gündəlik qəbul miqdarı
Yaşa görə tövsiyə olunan gündəlik qəbul miqdarı:
Körpələr: 0.4-0.5 mikroqram
Uşaqlar (1-8 yaş): 0.9-1.2 mikroqram
Gənclər və böyüklər: 2.4 mikroqram
Hamilə qadınlar: 2.6 mikroqram
Südverən qadınlar: 2.8 mikroqram
Vitamin B12 əlavələri və müalicəsi
Oral əlavələr:
Tabletlər və ya şirniyyat şəklindədir.
Vegan və ya vegetarianlar üçün xüsusilə faydalıdır.
Sublingual (dilaltı) əlavələr:
B12-nin daha tez sorulması üçün istifadə edilir.
B12 inyeksiyaları:
Çox aşağı səviyyələrdə və ya sorulma problemi olan şəxslər üçün.
Zənginləşdirilmiş qidalar:
Xüsusilə bitki mənşəli qidalananlar üçün tövsiyə olunur.
Son nəticə
Vitamin B12, bədənimizin düzgün işləməsi üçün vacib bir elementdir. Çatışmazlıq əlamətləri müşahidə olunarsa və ya risk qrupuna aid olsanız (məsələn, vegan pəhrizi ilə qidalananlar, yaşlılar), qida rasionunuza diqqət yetirmək və ya həkimlə məsləhətləşərək əlavələr qəbul etmək vacibdir. Həyat tərzinizə uyğun olaraq balanslı bir qidalanma planı hazırlamaq sağlamlığınızı qorumağa kömək edəcəkdir.
