Xronik Qəbizliyin Əlamətləri
Xronik qəbizlikdən əziyyət çəkən insanlar müxtəlif simptomlar göstərə bilər. Əsas simptomlar bunlardır:
Nadir Defekasiya: Həftədə üç dəfədən az defekasiya etmək qəbizlik göstəricisi ola bilər.
Sərt və Quru Nəcis: Sərt və parçalanmış nəcis, defekasiya zamanı ağrıya səbəb ola bilər.
Tam Boşalmama Hissiyyatı: Defekasiya sonrası bağırsaqların tam boşalmadığı hissi.
Defekasiya Zamanı Çətinlik: Çox gücənmə, ağrı və uzun müddət tualetdə qalmaq.
Şişkinlik və Qarın Ağrısı: Qəbizlik zamanı bağırsaqda qazın yığılması, qarında şişkinlik və narahatlıq hissinə səbəb ola bilər.
Nadir Hallarda, Nəcisdə Qan: Qəbizlik səbəbiylə güclənmə nəticəsində anal çatlar (fissuralar) meydana gələ bilər, bu da nəcisdə qanın görünməsinə səbəb ola bilər.
Xronik Qəbizliyin Səbəbləri
Xronik qəbizlik müxtəlif səbəblərdən qaynaqlana bilər. Əsas səbəblər aşağıdakılardır:
Lif Azlığı və Səhv Qidalanma: Liflə zəngin olmayan pəhriz, az miqdarda su qəbulu və qeyri-sağlam qidalanma qəbizliyə səbəb ola bilər.
Fiziki Aktivliyin Azlığı: Müntəzəm fiziki fəaliyyətin olmaması bağırsaq hərəkətlərini ləngidə bilər və qəbizliyə səbəb ola bilər.
Dərmanların Yan Təsirləri: Antasidlər, antidepresanlar, opioid ağrı kəsicilər, bəzi hipertoniya dərmanları və dəmir əlavələri kimi bəzi dərmanlar qəbizliyə səbəb ola bilər.
Bağırsaq Motilitesinin Problemləri: Bağırsaq əzələlərinin zəif işləməsi və ya bağırsaq hərəkətlərinin pozulması qəbizliyə səbəb ola bilər. İrritabl bağırsaq sindromu (İBS) da qəbizliyə səbəb ola bilən bir vəziyyətdir.
Hamiləlik: Hamiləlik zamanı hormonal dəyişikliklər və artan qarın təzyiqi bağırsaq hərəkətlərini çətinləşdirə bilər.
Psixoloji Faktorlar: Stress, narahatlıq, depressiya və ya travmatik hadisələr kimi psixoloji faktorlar qəbizliyə səbəb ola bilər.
Yoluxucu Xəstəliklər və Metabolik Problemlər: Şəkərli diabet, hipotiroidizm və Parkinson xəstəliyi kimi bəzi xəstəliklər də qəbizliyə səbəb ola bilər.
Gecikmiş Defekasiya Ehtiyacı: Uzun müddət defekasiya ehtiyacını saxlamamaq, bağırsaq hərəkətlərinin zəifləməsinə səbəb ola bilər.
Xronik Qəbizliyin Müalicəsi
Xronik qəbizliyin müalicəsi xəstənin vəziyyətinə, səbəblərə və simptomların şiddətinə bağlı olaraq dəyişir. Əsas müalicə üsulları aşağıdakılardır:
Pəhriz Dəyişiklikləri:
Liflə Zəngin Qidalar: Qidalanmanıza daha çox lif əlavə edin. Lifli qidalar arasında meyvələr (alma, armud, gavalı), tərəvəzlər, paxlalılar və tam taxıllar yer alır.
Kifayət Qədər Su İçmək: Gündə ən azı 8-10 stəkan su içmək bağırsaq hərəkətlərini təşviq edə bilər.
Fiziki Aktivlik:
Gündəlik müntəzəm fiziki fəaliyyət bağırsaq hərəkətlərini təşviq edə bilər. Həftədə ən az 150 dəqiqə orta səviyyəli aerobik məşqlər (məsələn, sürətli gəzmək, üzmək) tövsiyə olunur.
Dərmanlar və Qəbizliklə Mübarizə Vasitələri:
Laksativlər: Müxtəlif növ laksativlər (lif əlavələri, osmotik laksativlər, stimullaşdırıcı laksativlər) qəbizliyi aradan qaldırmaq üçün istifadə edilə bilər. Bunları həkiminizlə məsləhətləşərək istifadə etmək vacibdir.
Qabızlıq Əleyhinə Dərmanlar: Prokinetiklər və ya opioid reseptor antaqonistləri kimi dərmanlar bağırsaq hərəkətlərini yaxşılaşdıra bilər.
Biofeedback və Davranış Terapiyası:
Xronik qəbizliyi olan bəzi insanlar üçün biofeedback terapiyası (bio-geridönüş), defekasiya zamanı düzgün əzələ hərəkətlərini öyrənməyə kömək edə bilər.
Probiotiklər:
Bəzi hallarda, probiotiklər bağırsaq mikroflorasını yaxşılaşdırmaqla qəbizliyin idarə olunmasına kömək edə bilər.
Cərrahi Müdaxilə:
Ciddi hallarda, qəbizliyə səbəb olan anatomik problemlərin və ya bağırsaq funksiyasının bərpası üçün cərrahi müdaxilə lazım ola bilər.
Xronik Qəbizliyin Qarşısını Alma Yolları
Düzgün Qidalanma: Liflə zəngin qidalarla balanslı bir pəhriz qəbul edin və kifayət qədər su için.
Müntəzəm Fiziki Aktivlik: Hər gün fiziki fəaliyyətlə məşğul olun. Bu, bağırsaqların normal işləməsini dəstəkləyir.
Defekasiya Vərdişləri: Nizamlı bir defekasiya rutini yaradın və tualetə getmək istədikdə ehtiyacı gecikdirməyin.
Dərman İstifadəsini Yoxlayın: Qəbizliyə səbəb ola biləcək dərmanları həkiminizlə müzakirə edin və alternativlər barədə məlumat alın.
Stress İdarəetməsi: Stressi azaltmaq üçün meditasiya, yoga və digər rahatlama üsullarını öyrənin.
Probiotik Qida Mənbələri İstifadə Edin: Yoğurt, kefir və ya probiotik əlavələr kimi probiotiklərlə zəngin qidaları pəhrizinizə daxil edin.
Nəticə
Xronik qəbizlik, həyat keyfiyyətinə ciddi təsir göstərə biləcək bir həzm sistemi problemidir. Düzgün qidalanma, müntəzəm fiziki fəaliyyət və stress idarəetməsi ilə qəbizliyin qarşısını almaq və ya simptomlarını azaltmaq mümkündür. Əgər qəbizlik problemləriniz davamlıdırsa və ya pisləşirsə, həkimə müraciət etməyiniz tövsiyə olunur.
