Mümkün Səbəblər
1. Ayrılıq Narahatlığı
Nədir?
Kiçik yaşlı uşaqlar valideynlərindən ayrı qalmaqdan qorxur və bu, xüsusilə yatmağa getmək vaxtında baş verə bilər.
Simptomlar:
Valideyndən ayrılmaq istəməmək.
Valideyn otağında yatmaq istəmək.
2. Kabuslar və Yaşanmış Narahatlıqlar
Nədir?
Uşaqların gördüyü kabuslar və ya qorxulu fikirlər yuxuya getməyi çətinləşdirə bilər.
Simptomlar:
Yuxuya getmədən əvvəl qorxu hissi.
Qaranlıqdan qorxmaq.
3. Yuxu Teroru (Night Terrors)
Nədir?
Yuxunun erkən mərhələlərində (adətən ilk 1-2 saatda) baş verən qorxulu davranış və narahatlıq. Uşaq tam ayıq olmur və baş verənləri xatırlamır.
Simptomlar:
Qışqırmaq, ağlamaq və ya narahat olmaq.
Uşağın tam oyanmaması və sakitləşməməsi.
4. Gündüz Stresi və Həddindən Artıq Stimulyasiya
Nədir?
Gündüz ərzində çox stimulyasiya (ekran istifadəsi, aktiv oyunlar və s.) və ya emosional stress yatmağa yaxın narahatlıq yarada bilər.
Simptomlar:
Yatağa getməyi gecikdirmək istəyi.
Həddindən artıq hərəkətli və ya narahat davranışlar.
5. Uyğunlaşma Problemləri
Nədir?
Yeni mühit (məsələn, otaq dəyişməsi), yeni qardaş və ya başqa dəyişikliklər uşağın yuxu rejiminə təsir göstərə bilər.
Simptomlar:
Yatağa getməkdən çəkinmə və ya ağlama.
6. Sağlamlıq Problemləri
Nədir?
Allergiyalar, mədə problemləri və ya qulaqlarda infeksiyalar kimi fiziki narahatlıqlar uşağın yatmasını çətinləşdirə bilər.
Simptomlar:
Ağlama və ya narahat yuxu.
Yatağa getdikdən sonra ağrıdan şikayət etmək.
7. Qaranlıq və Tənhalıq Qorxusu
Nədir?
Uşaqlar qaranlıqda özlərini təhlükəsiz hiss etməyə bilər.
Simptomlar:
Uşağın işıqlı otaqda yatmaq istəməsi.
Hər hansı bir səs və ya kölgədən qorxmaq.
Uşağınıza Kömək Etmək Üçün Məsləhətlər
1. Sabit və Sakit Yuxu Rutini Yaradın
Nə üçün?
Sabit bir rejim uşağa təhlükəsizlik hissi yaradır.
Necə?
Hər gün eyni saatda yatağa getmək.
Yatmadan əvvəl sakitləşdirici fəaliyyətlər (nağıl oxumaq, yüngül musiqi dinləmək).
2. Yataq Mühitini Rahat və Təhlükəsiz Edin
Nə üçün?
Uşaq yataq otağında özünü rahat və təhlükəsiz hiss etməlidir.
Necə?
Yumşaq işıqlandırma təmin edin.
Sevimli oyuncaq və ya ədyal kimi uşağı rahatlaşdıracaq əşyaları yatağına qoyun.
3. Qorxuları Ciddiyə Alın
Nə üçün?
Uşağın qorxularını rədd etmək və ya önəmsizləşdirmək onun narahatlığını artırır.
Necə?
"Qaranlıqda heç nə yoxdur" demək əvəzinə, "Mən buradayam və sən təhlükəsizlikdəsən" kimi ifadələrdən istifadə edin.
4. Texnologiya İstifadəsini Məhdudlaşdırın
Nə üçün?
Yatmağa yaxın texnologiya istifadəsi uşağın beynini stimullaşdırır və yuxuya keçidi çətinləşdirir.
Necə?
Yatma vaxtından ən az 1-2 saat əvvəl ekran vaxtını məhdudlaşdırın.
5. Gündəlik Aktivlikləri İdarə Edin
Nə üçün?
Fiziki və zehni yorğunluq yuxu keyfiyyətini artırır.
Necə?
Gündüz ərzində açıq havada oyunlara və fiziki fəaliyyətlərə üstünlük verin.
6. Rahatlama Texnikaları Öyrədin
Nə üçün?
Uşağa rahatlama texnikalarını öyrətmək onun narahatlığını azalda bilər.
Necə?
Dərin nəfəs alıb-vermə oyunu və ya nağıl terapiyası kimi metodlardan istifadə edin.
7. Müxtəlif Narahatlıqları Araşdırın
Nə üçün?
Problemin səbəbini tapmadan düzgün yanaşma seçmək çətin ola bilər.
Necə?
Uşağınızın yatağa getməkdən niyə qorxduğunu və ya narahat olduğunu soruşun. "Sənə nəyin narahatlıq verdiyini mənə danışa bilərsən?" deyə həssas şəkildə yanaşın.
Müalicə və Dəstək Nə Zaman Lazımdır?
Əgər aşağıdakı hallar müşahidə edilirsə, peşəkar dəstək almaq vacibdir:
Uşağın qorxuları və ya narahatlıqları uzun müddət davam edirsə.
Yuxu pozğunluqları gündəlik fəaliyyətlərinə ciddi təsir göstərirsə.
Fiziki narahatlıqlar (məsələn, baş ağrısı, qarın ağrısı) müşahidə olunursa.
Peşəkar Dəstək:
Uşaq Psixoloqu: Uşağın emosional vəziyyətini və yuxu problemlərinin səbəblərini müəyyən edə bilər.
Pediatr: Sağlamlıq problemlərini yoxlamaq üçün fiziki müayinə apara bilər.
Nəticə
Uşaqların yatmağa getməzdən əvvəl narahatlıq keçirməsi təbii bir vəziyyət ola bilər və çox vaxt düzgün yanaşma ilə aradan qaldırıla bilər. Əsas odur ki, səbirli olun, uşağınıza təhlükəsizlik hissi yaradın və onun emosional ehtiyaclarına diqqət yetirin.
